Głos Kobiet

Z IBR wiki
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Autor: Dominika Rychel-Mantur

ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
TOM: 2 (2015)

„Głos Kobiet” – czasopismo dla kobiet wydawane w latach 1908-1939. Do roku 1919 wydawane było jako organ prasowy Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, następnie po połączeniu partii socjalistycznych z trzech zaborów i utworzeniu Polskiej Partii Socjalistycznej jako organ tejże. Gazetę o tym samym tytule wydawali również ludowcy w Galicji w latach 1911-1914 jako dodatek do „Kuriera Lwowskiego”[1].

Geneza czasopisma

U schyłku XIX wieku na ziemiach polskich zaczął rozwijać się ruch socjalistyczny a wraz z nim pierwsze organizacje i partie polityczne. Najważniejsze z nich, powstałe w latach 1893-1897 to Polska Partia Socjalistyczna Zaboru Pruskiego, Polska Partia Socjalistyczna Zaboru Rosyjskiego oraz Polska Partia Socjalno-Demokratyczna (PPSD) działająca na terenie Śląska Cieszyńskiego i Galicji. Obok tworzenia struktur partyjnych oraz pozyskiwania nowych członków dużą uwagę zwracano na agitację i propagandę wśród mas. Dlatego wraz z pierwszymi organizacjami politycznymi zaczęła prężnie rozwijać się prasa. Naczelnym organem PPS w zaborze pruskim i rosyjskim był „Robotnik” i „Przedświt”, na Śląsku Cieszyńskim PPSD w 1897 roku zaczęła wydawać czasopismo „Równość”[2]. Gazety te skierowane były przede wszystkim do klasy robotniczej, poruszały tematy ogólnokrajowe, podkreślały konieczność walki proletariatu o polepszenie własnego losu oraz wstępowanie w szeregi partyjne. Wkrótce, obok podstawowych tytułów zaczęły się pojawiać nowe, skierowane do poszczególnych grup robotniczych lub o zasięgu lokalnym. W maju 1897 roku dla Zagłębia Dąbrowskiego ukazał się „Górnik”[3]. W Galicji wydawanie kolejnych tytułów było związane z kampanią wyborczą do parlamentu w 1906 roku. Dołączano do nich również dodatki: satyryczne, oświatowe, młodzieżowe czy kobiece. Na Śląsku Cieszyńskim w 1904 roku pojawił się „Robotnik Śląski”, do którego w 1908 roku dołączono w formie dodatku „Głos Kobiet”[4]. Celem czasopisma było zainteresowanie kobiet udziałem w ruchu socjalistycznym co miało wpłynąć na powiększenie szeregów partyjnych oraz świadomy udział kobiet w walce o równouprawnienie[5]. „Głos Kobiet” był jednym pierwszych czasopism dedykowanych kobietom co w ówczesnym czasie stanowiło pewną nowość, ponieważ prasa kobieca w dosłownym znaczeniu zaczęła rozwijać się dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym[6].

Wydawca i częstotliwość ukazywania

Do zyskania miana samodzielnego czasopisma „Głos Kobiet” przeszedł długą drogę. W latach 1908-1911 był dodatkiem do „Robotnika Śląskiego”, przejściowo w roku 1912 i 1918 dodawany był do „Prawa Ludu”[7]. W 1919 roku stał się organem prasowym Polskiej Partii Socjalistycznej, powstałej po zjednoczeniu partii socjalistycznych z trzech byłych zaborów[8]. Początkowo gazeta wydawana była w Boguminie i Cieszynie, a od 1920 roku w Warszawie. Redakcja mieściła się przy ul. Wareckiej 7[9].

Redaktorkami „Głosu Kobiet” były najbardziej aktywne działaczki partyjne. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje Dorota Kłuszyńska, związana z pismem od początku do końca jego istnienia, będąca w zasadzie jego pomysłodawczynią. W 1906 roku wyszła za lekarza i działacza socjalistycznego Henryka Kłuszyńskiego, z którym w 1900 roku przybyła na Śląsk Cieszyński, gdzie zamieszkiwali blisko dwadzieścia lat. Kłuszyńscy działali aktywnie w tworzącym się na Śląsku Cieszyńskim ruchu socjalistycznym, a po wyodrębnieniu się struktur partyjnych PPSD Kłuszyńska rozpoczęła samodzielną działalność. Początkowo polegała ona głównie na zakładaniu stowarzyszeń społeczno-oświatowych, które miały być ośrodkami agitacji wśród kobiet i miały być nieoficjalnymi ośrodkami politycznymi . W myśl ustawy monarchii austriackiej o stowarzyszeniach z 15 listopada 1867 roku, kobiety nie mogły bowiem sprawować funkcji publicznych ani angażować się politycznie . Po półtorej roku udało się Kłuszyńskiej zorganizować konferencję przedstawicielek komitetów agitacyjnych, które wkrótce zostały podporządkowane Obwodowemu Komitetowi Agitacyjnemu dla Kobiet podlegającemu Kłuszyńskiej. To wówczas zrodził się pomysł wydawania „Głosu Kobiet” . Czasopismo redagowały również Anna Gallasowa, Zofia Wojnarowska, Stanisława Woszczyńska czy Władysława Weychert-Szymanowska . W 1918 roku czasopismo stało się organem Centralnego Wydziału Kobiecego PPS, następnie w roku 1936 zostało podporządkowane Zespołowi Czasopism PPS, który stał się jego wydawcą .

Czasopismo w początkowym okresie istnienia utrzymywało się z reklam zamieszczanych z reguły na ostatniej stronie oraz z subwencji partyjnej . Od lat dwudziestych reklamy zaczęły sukcesywnie znikać, a koszty wydawania pokrywały w dużej części prenumeraty. W latach trzydziestych czasopismo znalazło się w trudnej sytuacji finansowej, co spowodowane było kryzysem finansowym oraz licznymi konfiskatami szczególnie w latach 1931-1934. Wraz z ogólnym zubożeniem społeczeństwa zmniejszyły się również dochody z prenumerat. Na łamach czasopisma niejednokrotnie zamieszczano prośby o uregulowanie zaległych zapłat .

Nakład czasopisma nie przekraczał 5 tys. egzemplarzy, liczba stron czasopisma wahała się od 8 przy wydawaniu co dwa tygodnie oraz między 12 a 16 w latach trzydziestych, kiedy czasopismo wychodziło raz lub dwa razy na miesiąc . W połowie lat dwudziestych w czasopiśmie zaczęły pojawiać się ilustracje. Były to najczęściej rysunki nawiązujące do treści artykułów, chociaż zamieszczano również czarno-białe fotografie przedstawiające wybitne działaczki partyjne .

Treści poruszane na łamach gazety

Bibliografia

Śląska Biblioteka Cyfrowa

Przypisy

  1. ↑ J. Myśliński, Prasa polska w Galicji w dobie autonomicznej (1867-1918), w: Prasa Polska 1864-1918, red. J. Łojek, Warszawa 1976, s. 144; Garlicka A., Spis tytułów prasy polskiej 1865-1918, Warszawa 1978, s. 98
  2. ↑ J.Myśliński, Prasa polskich partii socjalistycznych przed 1918 r. Studium porównawcze systemów prasowych, w: Z dziejów polskiej prasy robotniczej 1879-1948, red. J. Myśliński, A. Ślisz, Warszawa 1983, s. 25-26.
  3. ↑ J.Myśliński, Prasa polskich partii..., s. 20.
  4. ↑ J.Myśliński, Prasa polskich partii..., s. 28-29; J. Myśliński, Prasa polska w Galicji..., s. 173.
  5. ↑ J. Myśliński, Kobiety w polskich ugrupowaniach lewicowych 1918-1939, w: Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 2000, s. 62.
  6. ↑ W. Władyka, Prasa Drugiej Rzeczypospolitej, w: Dzieje prasy polskiej, red. J. Łojek, J. Myśliński, W. Władyka, Warszawa 1988, s. 116.
  7. ↑ „Głos Kobiet” 29 I 1912, s. 1; J. Myśliński, Prasa polskich partii..., s. 58.
  8. ↑ A. Paczkowski, Prasa polska w latach 1918-1939, Warszawa 1980, s. 7.5
  9. ↑ „Głos Kobiet” 1912, nr 1, s. 1; „Głos Kobiet” 1920, nr 1, s. 1
Źródło: „http://ibrbs.pl/index.php?title=Głos_Kobiet&oldid=5486”