Chłopstwo
Chłopstwo jest zbiorowością stanowiącą segment struktury społecznej a jako pojęcie wskazuje zarówno na położenie stanowe, jak i na funkcje gospodarcze oraz cechy kulturowe, ludności trudniącej się pracą na roli.
Termin chłopstwo określa społeczność rolniczą, kształtującą swoistą kulturę praktyk życiowych i zachowań zakorzenionych w przestrzeni wsi i lokalności. Życie chłopstwa zdominowane jest rytmem przyrody i wzorcami rolniczego gospodarowania, które różnorodne uprawy zbóż i płodów ziemi, oraz hodowlę udomowionych i dzikich zwierząt, czyni podstawą egzystencji społeczeństwa. Socjologiczne opisywanie sylwetki chłopa traktuje go jako człowieka ziemi[1], dziedziczącego specyficzne cechy osobowe i wzorce postaw opartych na tradycjonalizmie społecznym oraz więziach z naturą i lokalną kulturą rolniczą. W gruncie rzeczy jest to swoisty model, który abstrahuje od historycznych przemian środowiska społecznego i technik gospodarowania w różnych kulturach agrarnych. Postuluje się traktowanie cech chłopa - człowieka ziemi - jako swoisty model idealny dla kultur tradycyjnego społeczeństwa przedprzemysłowego. Natomiast rolnik i współczesny producent rolny cechują się wieloma atrybutami nowoczesnych osobowości, nie powinni być więc obiektami negatywnych stereotypizacji, akcentujących braki ich podmiotowości, aktywności kulturalnej, bierność wobec losu połączoną z materializmem bytowania, religijny i obyczajowy konserwatyzm a nawet zacofanie[2].
Zajmując podstawowe miejsce w strukturze społeczeństw agrarnych chłopstwo w szczególnym stopniu przyczyniało się do systematycznego wzrostu ekonomicznej produktywności społeczeństwa stanowego w feudalnej Europie. Dynamika procesów osadniczych na Śląsku w późnym średniowieczu i na progu nowoczesności w szczególnym stopniu lokowała wsie na prawie niemieckim[3].Sprzyjało to przybywaniu na tereny Śląska, ale i Pomorza, Wielkopolski a nawet Małopolski, zasadźców (późniejszych sołtysów) z krajów zachodnich. Lokatorzy przyciągali nowych osadników oraz mnichów, co wzbogacało strukturę społeczną i aktywizowało zagospodarowanie ziemi[4].
- ↑ Określenie Izabelli Bukraby-Rylskiej w pracy Socjologia wsi polskiej, PWN Warszawa 2013, s.89.
- ↑ Patrz charakterystykę chłopskich cech i krytykę jednostronności modelu kulturowego chłopa w rozdziale "Człowiek ziemi" - negatywny bohater socjologii wsi, w: Bukraba-Rylska I., Socjologia wsi polskiej ..., op. cit. s.90-105.
- ↑ D. Poliński, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie w ziemi chełmińskiej, Wyd. UAM Toruń 2003. http://www.wydawnictwoumk.pl/prod_48362_Poznosredniowieczne_osadnictwo_wiejskie_w_ziemi_chelminskiej.html
- ↑ A. Herzig, K. Ruchniewicz, M. Ruchniewicz, Śląsk i jego dzieje, Wyd. VIA NOVA Wrocław 2012, s.34-35.
