Województwo śląskie
Województwo śląskie – jednostka podziału administracyjnego[1], utworzona z dniem 1.01.1999 roku[2], położona w południowej Polsce. Stolica województwa – Katowice. Kształtem nawiązuje do województwa katowickiego sprzed 1975 roku. Jest ono wydłużone wzdłuż kierunku północ-południe. Powstało z połączenia znacznej części obszarów byłych województw: bielskiego, częstochowskiego i katowickiego (por. ryc. 3). W 2012 roku [3] zajmuję powierzchnie 12333 km² (12333309 ha), tj. 3,9% powierzchni kraju. Pod tym względem jest jednym z najmniejszych województw w kraju (14 pozycja). W 2012 r. zamieszkiwało je 4,61 mln mieszkańców, tj. 12,0% ludności kraju (2 pozycja, po woj. mazowieckim). Wśród wszystkich województw charakteryzuje się największym wskaźnikiem gęstości zaludnienia (374 osób/km²) oraz największą liczbą ludności zamieszkującej miasta (77,6%).
Województwo śląskie zlokalizowane jest pomiędzy 49°23'38", a 51°05'58" szerokości geograficznej północnej oraz pomiędzy 18°02'05", a 19°58'26" długości geograficznej wschodniej. Rozciągłość południkowa województwa wynosi 1°42'20" (190 km), a równoleżnikowa 1"56'21" (138 km). Położenie oraz współrzędne najdalej wysuniętych punktów województwa śląskiego prezentuje tab. 1. Łączna długość granicy województwa śląskiego[4] wynosi 1029 km, w tym 237 km to granica państwowa (23,0%), a 792 km to granice międzywojewódzkie (77,0%). Województwo śląskie graniczy:
- od północy, na odcinku 144 km, z województwem Łódzkim (powiaty: wieluński, pajęczański, radomszczański);
- od wschodu, na odcinku 117 km, z województwem Świętokrzyskim (powiaty: włoszczowski, jędrzejowski) oraz na odcinku 291 km, z województwem małopolskim (powiaty: miechowski, olkuski, chrzanowski, oświęcimski, wadowicki, suski);
- od południa, na odcinku 87 km, ze Słowacją oraz na odcinku 150 km, z Republiką Czeską;
- od zachodu, na odcinku 240 km, z województwem opolskim (powiaty: głubczycki, kędzierzyńsko-kozielski, strzelecki, oleski).
Obszar województwa śląskiego zarówno pod względem geograficzno-historycznym, jak i fizyczno-geograficznym jest regionem stykowym. Obejmuje ono fragmenty następujących regonów geograficzno-historycznych Polski (Krzysztofik, 2008):
- Śląska, a dokładniej Górnego Śląska, w tym (oraz) Śląska Cieszyńskiego;
- Małopolski, w tym: Ziemi Krakowskiej, Księstwa Siewierskiego, Zagłębia Dąbrowskiego i Ziemi Częstochowskiej;
- południowo-wschodniej Wielkopolski, a dokładniej Ziemi Wieluńskiej i Ziemi Sieradzkiej. Historyczny Śląsk obejmuje 49% powierzchni współczesnego województwa śląskiego.
Województwo przejawia się także zróżnicowaniem pod względem fizyczno-geograficznym. Na jego obszarze występują następujące jednostki fizyczno-geograficzne (Dulias, Hibszer 2004):
- Zewnętrzne Karpaty Zachodnie, w tym Beskidy Zachodnie i Pogórze Zachodniobeskidzkie;
- Północne Podkarpacie, w tym Kotlinę Ostrawską i Kotlinę Oświęcimską;
- Wyżynę Śląsko-Krakowską, w tym Wyżynę Śląską, Wyżynę Woźnicko-Wieluńską, Wyżynę Krakowsko-Częstochowską;
- Wyżynę Małopolską, w tym: Wyżynę Przedborską, Nieckę Nidziańską;
- Niziny Środkowopolskie, w tym Nizinę Śląską.
Najwyższym punktem województwa są zbocza Pilska w gminie Jasienica (1534,1 m n.p.m.)[5], natomiast najniżej położony punkt znajduje się w gminie Kuźnia Raciborska – jego wysokość wynosi 173,6 m n.p.m.[6]. Maksymalna deniwelacja na obszarze województwa wynosi 1360,5 m.
- ↑ Zgodnie z Klasyfikacją Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych NUTS obowiązujących w krajach Unii Europejskiej, województwa Polski reprezentują NUTS-2. Kod województwa śląskiego to PL22. Klasyfikacja ta została ustanowiona w celu zbierania, opracowania i rozpowszechniania na obszarze UE porównywalnych danych dla określonych statystyk regionalnych.
- ↑ Z dniem 1 I 1999 r. (na mocy ustawy z dnia 24 VII 1998 r., Dz. U. Nr 96, poz. 603) wprowadzono nowy zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa, którego jednostkami są: gminy, powiaty i województwa.Gmina jest podstawową jednostką terytorialnego podziału kraju. Jednostkami pomocniczymi w gminach są m.in. sołectwa, których organizację i zakres działania określa właściwa rada gminy odrębnym statutem.W momencie utworzenia województwa śląskiego w 1999 r. jego powierzchnia wynosiła 12294km²
- ↑ W momencie utworzenia województwa śląskiego w 1999 r. jego powierzchnia wynosiła 12294 km². Natomiast w wyniku zmian granic administracyjnych województwa spowodowanych przyłączeniem do niego gminy miejskiej Sławków z woj. małopolskiego, z dniem 1.01.2002 r. powierzchnia województwa uległa zwiększeniu do 12331 km². W wyniku dalszych, drobnych korekt granic administracyjnych województwa, w 2012 r. jego powierzchnia wynosi 12333 km².
- ↑ Na podstawie danych Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w Warszawie zamieszczonych w Roczniku Statystycznym Województwa Śląskiego 2012.
- ↑ Dokładniej, Góra Pięciu Kopców będąca niższym wierzchołkiem Pilska w Grupie Pilska w Beskidzie Żywieckim, natomiast sam szczyt Pilska znajduje się już po stronie słowackiej.
- ↑ Dokładniej na obszarze wiejskim gminy Kuźnia Raciborska (w jego zachodniej części), 2,1km na północny-zachód od ujścia rzeki Rudy do Odry (na prawym brzegu Odry).
