Diecezja sosnowiecka

25 marca 1992 roku Ojciec Święty Jan Paweł II na mocy bulli Totus Tuus Poloniae Populus erygował 13 nowych diecezji, w tym diecezję sosnowiecką, przydzieloną do metropolii częstochowskiej. Na stolicę nowopowstałej diecezji wyznaczono Sosnowiec z kościołem katedralnym pw. Wniebowzięcia NMP. Dla nowej diecezji ustanowiono dwóch patronów: św. Alberta Chmielowskiego, zakonnika oraz św. Rafała Kalinowskiego, kapłana. Diecezja sosnowiecka posiada cztery kościoły wyróżnione tytułem bazyliki mniejszej: bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu, bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej, bazylika św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu oraz bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach. Na terenie diecezji sosnowieckiej jest również trzynaście sanktuariów, w tym jedno będące pomnikiem pomordowanych Polaków na Wschodzie-Sanktuarium Polskiej Golgoty Wschodu przy parafii pw. Nawiedzenia NMP w Będzinie-Syberce . Do ważnych wydarzeń z historii diecezji sosnowieckiej należy zaliczyć wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II w Sosnowcu, która miała miejsce w czasie VII Pielgrzymki do Ojczyzny. 14 czerwca 1999 r. Jan Paweł II sprawował nabożeństwo liturgiczne z udziałem tysięcy wiernych na placu przy ul. Gwiezdnej w Sosnowcu-Zagórzu. Równie ważnym wydarzeniem były prace I Synodu Diecezji Sosnowieckiej. Uroczysta inauguracja miała miejsce 25 marca 2001 r. podczas Mszy św. w sosnowieckiej katedrze, sprawowanej z okazji 9 rocznicy powstania diecezji. Synod zakończył swe prace po 1357 dniach-11 grudnia 2004 r. W pracach brali udział: Komisja Główna, Sekretariat, 12 komisji problemowych oraz Komisja Redakcyjna. Głównym zadaniem synodu było ujednolicenie tradycji i praktyk stosowanych np. w parafiach oraz dostosowanie wymogów prawa kościelnego do potrzeb i warunków lokalnych. Uchwalone dokumenty zostały wprowadzone w życie i wydane drukiem.

Terytorium i ludność

Po III rozbiorze władze Prus z terenów okręgu częstochowskiego, pilickiego oraz byłych terenów Księstwa Siewierskiego utworzyły tzw. Nowy Śląsk. Tereny te po wojnach napoleońskich włączono do Księstwa Warszawskiego, natomiast od 1815 r. stały się częścią Królestwa Polskiego, gdzie władze rosyjskie utworzyły gubernię kielecką, a następnie piotrkowską. Po zakończeniu I wojny światowej tereny późniejszej diecezji sosnowieckiej powróciły do państwa polskiego w granicach województwa kieleckiego. W 1941 r. obszar ten został włączony do prowincji górnośląskiej, natomiast po zakończeniu okupacji hitlerowskiej obowiązywały granice dawnej administracji państwowej. W 1950 r. większa część terenów dzisiejszej diecezji została włączona do województwa katowickiego, pozostała do województwa krakowskiego. Po reformie administracyjnej z 1999 r. teren diecezji sosnowieckiej znalazł się w granicach województwa śląskiego oraz województwa małopolskiego. Pod względem przynależności kościelnej, teren obecnej diecezji sosnowieckiej należał aż do XIX wieku do diecezji krakowskiej. W 1805 r. papież Pius VII bullą Indefessum personarum powołał do istnienia diecezję kielecką, w granicach której znalazły się tereny od Będzina aż po Sandomierz. W 1818 r. ten sam papież zreformował organizację kościoła w Królestwie Polskim znosząc biskupstwo kieleckie, a tereny dzisiejszej diecezji sosnowieckiej na powrót znalazły się w diecezji krakowskiej. Zmiana nastąpiła dopiero po powtórnym erygowaniu diecezji kieleckiej w 1882 r., w granicach której znalazły się tereny ówczesnego dekanatu będzińskiego częściowo pokrywającego się z terenami diecezji sosnowieckiej. W 1925 r. na mocy bulli Vixdum Poloniae Unitas papież Pius XI utworzył diecezję częstochowską, do której przydzielono obszar Zagłębia Dąbrowskiego. Pozostała część dzisiejszej diecezji sosnowieckiej znalazła się z granicach diecezji kieleckiej (m.in. Olkusz, Wolbrom i Pilica) oraz krakowskiej (Ciężkowice, Jaworzno, Jeleń i Szczakowa). W 1992 r. terytorium nowej diecezji obejmowało obszar Zagłębia Dąbrowskiego oraz tereny aż do Zendka, Żelisławic i Rokitna otrzymane od diecezji częstochowskiej; ziemię jaworznicką otrzymaną od archidiecezji krakowskiej, oraz ziemie olkuską, wolbromską i pilicką otrzymane od diecezji kieleckiej. Powierzchnia diecezji sosnowieckiej od początku swego istnienia zajmuje 1945 km kwadratowych, a jej maksymalna rozciągłość z zachodu na wschód wynosi ok. 70 km, z północy na południe ok. 45 km. Początkowo diecezję zamieszkiwało ok. 837 tys. mieszkańców, w tym z terenów oddanych przez diecezję częstochowską ok. 595 tys. mieszkańców, z terenów oddanych przez diecezję kieleckiej ok. 142 tys. mieszkańców i z terenów oddanych przez archidiecezję krakowską ok. 100 tys. mieszkańców. Obecnie liczba ludności wynosi ok. 675 tys., w tym ok. 635 tys. katolików. W momencie ustanowienia diecezji w 1992 roku ludność miejska stanowiła 83,2% wszystkich mieszkańców, a ludność gmin wiejskich - 16,8%.