Wyżyna Małopolska
Wyżyna Małopolska (342) w podziale fizycznogeograficznym jest podprowincją Wyżyn Polskich (34). Odznacza się charakterystyczną budową geologiczną – w jej centralnej części znajduje się masyw paleozoiczny, zaś na obrzeżach otoczka mezozoiczna. W obręb północno-wschodniej części województwa śląskiego wchodzi zachodnia część Wyżyny Małopolskiej. Jest ona tu reprezentowana przez dwa makroregiony – Wyżynę Przedborską (342.1) i Nieckę Nidziańską (342.2).
Wyżyna Przedborska
Wyżyna Przedborska pod względem geologicznym stanowi przedłużenie Niecki Nidziańskiej, starsze podłoże jest tu zbudowane ze skał mezozoicznych, głównie z okresu górnej kredy. Do województwa śląskiego należy zachodnia część Wyżyny Przedborskiej, położona na lewym brzegu górnej Pilicy, a ściślej jej dwa mezoregiony - Próg Lelowski (342.13) i Niecka Włoszczowska (342.14).
Próg Lelowski
Próg Lelowski (342.13) w ujęciu fizycznogeograficznym jest mezoregionem Wyżyny Przedborskiej (342.1) – od południowego zachodu przylega do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, zaś z pozostałych stron graniczy z Niecką Włoszczowską. To długie na około 40 km pasmo wzgórz jest ukierunkowane z północnego-zachodu na południowy-wschód. Zaczyna się w okolicach Julianki nad Wiercicą, a kończy w okolicach Otoli w widłach Pilicy i Żebrówki. Zbudowane jest ze skał wieku kredowego ułożonych monoklinalnie, zapadających pod niewielkim kątem 3 - 6º na północny-wschód. Taka budowa geologiczna umożliwiła powstanie progu strukturalnego typu kuesty. Tworzą go zwięzłe wapienie i margle, zaś obniżenie na jego przedpolu rozwinęło się w obrębie luźnych piasków z okresu kredy oraz mniej odpornych odmian skał wapienno-marglistych tego samego wieku[1]. Kuesta kredowa nie jest zbyt wyniosła – ma wysokość 15 - 35 m. Zwarty charakter ma w swej północno-zachodniej części, ponadto dość wyraźny jej odcinek, o kilkunastometrowej wysokości, wznosi się między Sierakowem a Wygiełzowem. Próg Lelowski jest rozczłonkowany na trzy części dolinami rzek - Białki Lelowskiej i Krztyni. W części północno-zachodniej pasmo sięga 280 m n.p.m., a na południowym-wschodzie wznosi się do 340 m n.p.m. Na powierzchni Progu Lelowskiego występują osady czwartorzędowe o zróżnicowanej miąższości. Na uwagę zasługuje pokrywa lessów o miąższości 10 – 20 m, występująca w okolicach Lelowa i nazywana lelowską wyspą lessową. O północną krawędź Progu Lelowskiego oparł się w swym maksymalnym zasięgu lądolód Odry. Próg Lelowski ma typowo rolniczy charakter. Nie ma tu miast, największą miejscowością jest Lelów, który utracił prawa miejskie w 1869 roku za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym. Większe obszary leśne występują między Julianką a Bystrzanowicami oraz między dolinami Krztyni i Żebrówki. Przez Próg Lelowski biegnie dział wodny I rzędu między Wisłą i Odrą. Niewielki fragment zachodniej części mezoregionu należy do Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. W jego obrębie, w Apolonce znajduje się rezerwat przyrody - „Kaliszak” chroniący naturalny starodrzew sosnowo-dębowy[2].
