Monoklina śląsko-krakowska

Monoklina śląsko-krakowska ciągnie się z NW na SE, od północnych granic województwa ku zapadlisku przedkarpackiemu. Stanowi naturalne przedłużenie monokliny przedsudeckiej. Obie struktury leżą między synklinorium szczecińsko-miechowskim na NE oraz blokiem dolnośląskim i morawsko-śląskim pasmem fałdowym na SW (Rys. 1). Przyjmuje się, że granica monokliny przedsudeckiej z monokliną śląsko-krakowską zaznacza się w regionalnej zmianie przebiegu wychodni utworów triasu i dolnej jury, co występuje na linii Strzelce Opolskie – Lubliniec. Na wschodzie monoklina śląsko-krakowska graniczy z segmentem miechowskim synklinorium szczecińsko-miechowskiego, na południu chowa się pod Karpatami a na zachodzie pod niecką opolską (Rys. 1)

Rys. 1. Mapa głównych jednostek tektonicznych Polski na powierzchni podkenozoicznej. Mapa pokazuje płytkie struktury tektoniczne pierwszego rzędu powstałe w pokrywie platform wschodnioeuropejskiej i zachodnioeuropejskiej oraz struktury istniejące w podłożu platformy zachodnioeuropejskiej w południowej Polsce (Żelaźniewicz i in. 2011).

Główne rysy budowy geologicznej

Monoklina śląsko-krakowska zbudowana jest z różnych ogniw triasu i jury oraz fragmentarycznie zachowanych utworów kredy, rozdzielonych przerwami sedymentacyjnymi i niezgodnościami kątowymi. Rozciągłość monokliny (NW-SE) odpowiada kierunkowi pasa wychodni skał górnojurajskich, które tworzą jej najbardziej eksponowaną morfologicznie część, zwaną kuestą jury krakowsko-częstochowskiej (Rys. 2). Warstwy triasu i jury są nachylone ogólnie w kierunku północno-wschodnim, gdzie chowają się pod skały kredowe niecki miechowskiej. Skały te tworzą mezozoiczną pokrywę, leżącą niezgodnie na różnych ogniwach paleozoiku i prekambru. Podmezozoiczne podłoże stanowią dwa bloki tektoniczne (terrany): blok małopolski i blok górnośląski (Dadlez i in. 1994; Żaba 1999). Granicę między nimi wyznacza strefa uskokowa Kraków-Lubliniec o szerokości dochodzącej do 500 metrów (Buła i in. 1997; Żaba 1999).