Województwo krakowskie w Polsce Ludowej

Z IBR wiki
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania


Województwo krakowskie, utworzone 6 lipca 1950 r. na mocy ustawy sejmu z 28 czerwca zmieniającej częściowo kształt administracyjny państwa, miało powierzchnię 15929 km² Składało się z szesnastu powiatów (w tym dwóch miejskich): bialskiego (miejskiego), bialskiego, bocheńskiego, brzeskiego, chrzanowskiego, dąbrowskiego, krakowskiego (miejskiego), krakowskiego, limanowskiego, miechowskiego, myślenickiego, nowosądeckiego, olkuskiego, tarnowskiego, wadowickiego i żywieckiego[1]. Graniczyło z kieleckim, katowickim, rzeszowskim, zaś na południu z Czechosłowacją.

Terytorium i podziały administracyjne województwa krakowskiego/miejskiego krakowskiego

Tabela 1. Podział administracyjny województwa krakowskiego w 1973 roku.

W 1951 r. z województwa krakowskiego wyłączono część powiatu bialskiego z województwa krakowskiego (wraz z Białą Krakowską). Biała Krakowska została wówczas połączona w jeden organizm miejski z Bielskiem, tworząc miasto Bielsko-Biała. W tym samym roku rozszerzony został obszar miasta Krakowa do którego włączono tereny Nowej Huty. W 1955 r. województwo składało się z 20 powiatów (w tym 4 miejskich). Znajdowały się w nim 44 miasta, dwa osiedla oraz 696 gromad. W 1957 r. nastąpiła istotna reorganizacja kształtu województwa. Kraków został wydzielony jako samodzielne województwo miejskie, pozostając jednak ośrodkiem administracyjnym dla województwa krakowskiego. Pod względem administracyjnym Kraków podzielono na cztery dzielnice: Śródmieście, Krowodrza, Nową Hutę i Podgórze. W 1973 r. Kraków poszerzono z kolei o tereny leżące dotąd na południe i zachód od miasta. Rozciągało się odtąd na obszarze 230 km²[2].

W swym nowym kształcie województwo krakowskie istniało do 1975 r. Zajmowało obszar 15,3 tys. km² (niespełna 5 proc. terytorium Polski). W 1960 r. składało się z 21 powiatów (w tym 4 miejskich). Znajdowało się w nim 46 miast, 8 osiedli i 380 gromad. W 1970 r. przy niezmienionej liczbie powiatów, było w nim 49 miast, 3 osiedla i 344 gromady[3].

W 1973 r. został przywrócony podział na gminy. Przez najbliższe dwa lata w województwie krakowskim, przy niezmienionej liczbie powiatów, znajdowało sie łącznie 50 miast i 188 gmin[4].

W czerwcu 1975 r. w wyniku generalnej reformy administracyjnej, wyznaczającej nowy kształt podziału administracyjnego kraju i znoszącej podział województw na powiaty, utworzone zostało województwo miejskie krakowskie, obejmujące 3254 km², czyli ok. 1 proc powierzchni kraju. Było ono jednym z najmniejszych w kraju pod względem obszaru (zajmowało przedostatnie miejsce). Zamieszkiwało je 1139 tys. osób, czyli 3,3 proc. ludności Polski[5].

W województwie miejskim krakowskim znalazły się: miasto wydzielone Kraków, cały powiat krakowski, większość powiatów myślenickiego i proszowickiego oraz mniejsze części powiatów chrzanowskiego (bez Chrzanowa), olkuskiego (bez Olkusza), bocheńskiego (także bez stolicy powiatu) oraz miechowskiego (bez Miechowa). Znajdowało się na jego terenie dziesięć miast: podzielony na cztery dzielnice Kraków, Dobczyce, Krzeszowice, Myślenice, Niepołomice, Proszowice, Skawina, Słomniki, Sułkowice, Wieliczka oraz 47 gmin[6].

Większość dotychczasowych terenów została włączona do okolicznych województw. Do województwa katowickiego trafiły zachodnie, uprzemysłowione tereny (z Jaworznem-Trzebinią-Sierszą, Olkuszem i Brzeszczami). Były to: powiat miejski Jaworzno, większość powiatów chrzanowskiego i olkuskiego oraz mniejsza część oświęcimskiego. Województwu bielskiemu przekazano: całe powiaty żywiecki i wadowicki, większą część powiatów oświęcimskiego (z Oświęcimiem) i suskiego oraz mniejszą część powiatu chrzanowskiego. W województwie nowosądeckim znalazły się w całości tereny dotychczasowych powiatów: nowosądeckiego (wraz z powiatem miejskim Nowy Sącz), nowotarskiego i limanowskiego oraz powiat miejski Zakopane, a także cześć powiatów suskiego i myślenickiego. Na rzecz nowo powstałego województwa tarnowskiego krakowskie dokonało cesji Tarnowa i powiatu tarnowskiego, powiatów brzeskiego, dąbrowskiego oraz większej części bocheńskiego. Do województwa kieleckiego trafiła większa część powiatu miechowskiego oraz jedna gmina proszowickiego[7]. Należy zaznaczyć, że województwo w zmienionych granicach istniało do 1998 r. Ubytki terytorialne okazały się zatem na ogół nietrwałe. Od 1999 r. w województwie śląskim znalazło się Jaworzno oraz tereny powiatu żywieckiego (wraz ze zniesionym województwem bielskim).

Mimo że powstałe w 1975 r. województwo miejskie krakowskie składało się z mniejszej liczby podstawowych jednostek administracyjnych, przez co kłopoty z zarządzaniem na pewno miały o wiele mniejszą skalę niż np. w katowickim, w nim także doszło do koncentracji miejscowości. W 1976 r. jedenaście gmin scalono w ramach czterech dawnych i jednej nowej. Ponadto zniesiono cztery gminy, a ich tereny rozparcelowano pomiędzy okoliczne jednostki administracyjne[8].

W 1980 r. na obszarze województwa miejskiego krakowskiego funkcjonowało dziesięć miast (podobnie jak w 1975 r.), a liczba gmin, po akcji ich koncentracji, zmniejszyła się do 38. Do 1990 liczba gmin nie uległa zmianie, choć w 1986 r. prawa miejskie uzyskała Skała. W tym czasie powiększono też obszar samego Krakowa o tereny wyłączone z dwóch sąsiadujących jednostek administracyjnych[9].

Ludność województwa krakowskiego i miejskiego krakowskiego

Tabela 2. Ludność województwa krakowskiego w latach 1950-1990.

W 1946 r. województwo zamieszkiwało 1834 tys. osób, w tym 280 tys. w miastach. Do 1950 stale następował jej odpływ, przeważnie w kierunku zachodnim, a po 1950 r. przybrały na sile migracje ze wsi do miast – do Krakowa, ale także do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego[10].

Mimo migracji postępował dynamiczny wzrost ludności województwa i samego Krakowa, co wiązało się z imigracją z okolicznych terenów wiejskich i z mniejszych miasteczek. Miasto zamieszkiwało w 1950 r. – 346 tys. osób; w 1955 r. – 428 tys.; w 1960 r. – 481 tys.; w 1965 r. – 520 tys.; w 1970 – 589 tys. Liczba mieszkańców miasta wzrosła zatem w ciągu dwudziestu lat o 70 proc. Na początku dekady lat siedemdziesiątych Kraków plasował się pod względem liczby mieszkańców na trzecim miejscu - po Warszawie i Łodzi[11].

Ludność województwa krakowskiego w analogicznym okresie (bez samego Krakowa) wzrosła zaledwie o 22 proc., co oznacza, że proces jej przenoszenia się do miasta wojewódzkiego cechował się dużą intensywnością (uśrednione dane dla województwa wraz z Krakowem wskazują, że liczba ludność na tym terenie wzrosła w latach 1950-1970 o 30 proc). W wyniku reformy administracyjnej z 1975 r. w granicach województwa miejskiego krakowskiego znalazła się mniej niż połowa jego dotychczasowych mieszkańców. Od tej pory wzrost liczby ludności był już niewielki – w latach 1975-1990 wyniósł 10 proc.

Gęstość zaludnienia w województwie krakowskim (bez Krakowa) w 1972 r. wynosiła 144 mieszkańców na km², czyli nieznacznie przekraczała średnią w Polsce. Największa była w uprzemysłowionych powiatach zachodniej części województwa: oświęcimskim, chrzanowskim, krakowskim i wadowickim oraz w miastach wydzielonych[12].

W 1975 r. gęstość zaludnienia w województwie miejskim krakowskim kształtowała się na poziomie 344,3 osób na km² i była trzykrotnie większa niż średnia w Polsce. W 1990 r. wzrosła do 378 osób na km² (czwarte miejsce w kraju po województwach łódzkim, warszawskim i katowickim)[13]. Przyrost naturalny był znacznie niższy niż średni w Polsce. W 1975 r. wynosił 8,2 promila, w 1980 r. 7,9 promila, zaś dekadę później spadł do 2,8 promila[14]. W 1975 r. 422 tys. mieszkańców województwa miejskiego krakowskiego pracowało w gospodarce uspołecznionej: 149,0 tys. w przemyśle, 81,5 tys. w budownictwie, 29,5 tys. w transporcie i łączności, zaś 38,4 tys. w handlu[15].

W 1990 r., na ogółem 545 tys. pracujących, sektor państwowy zatrudniał 290,3 tys. osób, a prywatny 254,6 tys. Na terenie województwa funkcjonowało wówczas 40320 zakładów stanowiących własność prywatną[16].

Przeciętne wynagrodzenie miesięczne mieszkańców województwa krakowskiego oscylowało wokół średniej krajowej. W 1980 r. kształtowało się na poziomie 5794 (średnia dla Polski – 5789 zł), dekadę później wynosiło 1007 tys. zł (średnia krajowa – 1029,6 tys. zł.)[17].

W 1975 r. do mieszkańców województwa krakowskiego należało 42,5 tys. samochodów. Pięć lat później zarejestrowanych było 90 tys. prywatnych aut, a w 1990 r. ich liczba wynosiła 196,7 tys., czyli w ciągu kryzysowej dekady wzrosła ponad dwukrotnie[18].

Standard życia mieszkańców w miastach województwa miejskiego krakowskiego w skali kraju wypadał bardzo dobrze. W 1975 r. z wodociągów korzystało 86,9 proc. mieszkańców ośrodków miejskich, z kanalizacji – 83 proc., z sieci gazowej – 79,9 proc. Do 1980 r. odsetek użytkowników bieżącej wody wzrósł do 90,9 proc., kanalizacji do 87,1 proc., a sieci gazowej do 85,1 proc. W 1990 r. dostęp do bieżącej wody miało 96,6 proc. mieszkańców miast województwa, do kanalizacja – 90,3 proc., a do sieci ciepłowniczo-gazowej – 77,3 proc[19].

Ranga Krakowa jako miasta uniwersyteckiego, wysoki prestiż związany z posiadanym wykształceniem wpływały na poziom edukacji mieszkańców województwa. Pod tym względem niezmiennie lokowało się w czołówce kraju. W 1990 r. 11,2 proc. mieszkańców posiadało wykształcenie wyższe, 29,4 proc. – średnie, 23,8 proc. zawodowe, 32,2 podstawowe, zaś jedynie 3,4 proc. nie ukończyło szkoły podstawowej lub nigdy nie chodziło do szkoły[20].

Gospodarka województwa krakowskiego/miejskiego krakowskiego

Do 1975 r. Kraków miał charakter przemysłowy, zaś okalające go województwo krakowskie przemysłowo – rolniczy. Obok stolicy regionu najsilniej uprzemysłowiona była część zachodnia województwa, z Jaworznem oraz powiatami chrzanowskim, oświęcimskim, olkuskim i wadowickim. Wedle ówczesnej nomenklatury tworzyły wówczas wraz z Krakowem Krakowski Okręg Przemysłowy.

W okresie powojennym nastąpiła przede wszystkim rozbudowa przemysłu wydobywczego (górnictwa węgla kamiennego, rud cynkowo – ołowiowych) i hutnictwa. W województwie krakowskim w ramach planu sześcioletniego (1950-1955) wznoszona była przede wszystkim Huta im Lenina (w Nowej Hucie) wraz z licznymi zakładami towarzyszącymi. Pierwszą surówkę otrzymano w kombinacie w 1954 r., stal rok później. Przez dwie dekady Huta im. Lenina był największym zakładem przemysłowym w Polsce[21].

Powstała też huta aluminium w Skawinie (pierwsza w Polsce), w tym samym mieście zbudowano też elektrownię. Kraków i okoliczne miasta stały się znaczącym ośrodkiem produkcji maszyn ciężkich i rolniczych oraz produkcji przemysłowej. W samym Krakowie funkcjonowały fabryka Aparatów Pomiarowych „Mera”, Krakowskie Zakłady Elektroniczne „Unitra-Telpod”, Zakłady Farmaceutyczne „Polfa”, Krakowskie Zakłady Przemysłu Gumowego „Stomil”, zakłady przemysłu tytoniowego, zakłady „Vistula” wytwarzające ubrania. W Wieliczce działały Zakłady Sprzętu Oświetleniowego „Polam”. Szereg zakładów zajmował się budownictwem[22]. W zachodniej części województwa krakowskiego powstały lub zostały rozbudowane kopalnie węgla kamiennego w Jaworznie, Trzebini-Sierszy, Libiążu i Brzeszczach. W Bukownie powstał kombinat Górniczo-Hutniczy „Bolesław”, w Skawinie huta aluminium. Rozbudowany został kombinat chemiczny w Oświęcimiu i zakład Chemiczny „Azot” w Jaworznie. Stworzony został silny przemysł energetyczny (elektrownie węglowe w Jaworznie i Trzebini-Sierszy, wodne w Tresnej, Czchowie). Ośrodkami przemysłu metalowego stały się Brzesko i Bochnia, a elektrotechnicznego Tarnów i Wierbka. Krakowskie stało się poważnym ośrodkiem przemysłu rolno spożywczy (powstała m.in. fabryka tłuszczów jadalnych w Trzebini-Sierszy). Istniały tradycje przemysłu meblarskiego i celulozowo-papierniczego raz przemysł środków transportu (m.in. Fabryka Lokomotyw w Chrzanowie). Na terenach województwa panowały też w miarę sprzyjające warunki dla rolnictwa (aż 24 proc. gleb trzech najwyższych klas)[23].

Po reformie administracyjnej z 1975 r. produkcja przemysłowa skoncentrowana była w Krakowie. Wartość produkcji zlokalizowanych w mieście zakładów stanowiła 90 proc. produkcji całego województwa. W strukturze gałęziowej największy był udział przemysłu spożywczego (30%), hutnictwa żelaza (29%), a następnie przemysłu chemicznego (7%) oraz elektrotechnicznego i elektronicznego. Spośród mniejszych ośrodków wyróżniała się Skawina, w której funkcjonowała huta aluminium oraz Alwernia, gdzie istniały zakłady chemiczne[24]. Pod koniec dekady lat siedemdziesiątych województwo miejskie krakowskie zajmowało czwarte miejsce w produkcji przemysłowej (po katowickim, stołecznym - warszawskim i łódzkim)[25].

W 1990 r. województwo miejskie krakowskie utrzymywało wysoką pozycję na rynku wyrobów ze stali – wytwarzało 25 proc. krajowej produkcji stali surowej i 26 proc. wyrobów walcowanych. Zaś dzięki Krakowskim Zakładowym Tytoniowym stało się potentatem na rynku produktów tytoniowych – produkowało prawie 30 proc. wytwarzanych w Polsce papierosów. Pozostało też znaczącym producentem wyrobów chemicznych i gumowych[26].

W 1975 r. w województwie miejskim krakowskim eksploatowano 8,5 km linii kolejowych na 100 km². Sieć dróg nawierzchni twardej była bardziej zagęszczona niż w województwie katowickim - średnio przypadało 87,6 km na 100 km². Pięć lat później gęstość sieci drogowej wzrosła do 94 km/100 km², a kolejowej do 8,9 km/100 km². Pod koniec dekady lat dziewięćdziesiątych, podobnie jak w całej Polsce, transport kolejowy podupadł – w 1990 r. średnia gęstość wykorzystywanych linii kolejowych kształtowała się na poziomie 8,1 km/100 km² linii kolejowych. Rozbudowana została za to znacznie sieć dróg o utwardzonej nawierzchni – do 159,8 km/100 km²[27].

Kraków stanowił od czasów średniowiecza przodujący ośrodek naukowy. W 1950 r. był drugim w kraju miastem akademickim pod względem liczby uczelni i studentów. Znajdowały się w nim wówczas cztery szkoły o randze akademickiej (Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza, Akademia Handlowa, Akademia Sztuk Pięknych) i pięć o statusie wyższej uczelni zawodowej[28]. Pod koniec dekady lat siedemdziesiątych w jego 12 już wyższych uczelniach studiowało 68 tys. osób, w tym 43,6 tys. na studiach dziennych. Ponadto obok wyższych uczelni istniało w mieście ponad 20 instytutów resortowych i placówek PAN. Zatrudniały one 7500 pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych. Kraków odgrywał też czołową rolę w życiu kulturalnym kraju[29].

Władze partyjne i administracyjne województwa krakowskiego/miejskiego krakowskiego

Życiem politycznym w województwie krakowskim, podobnie jak w całej Polsce, kierowała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Od jej decyzji zależały decyzje kadrowe w rozbudowanym systemie nomenklatury oraz uprawnienia kontrolne i władcze wobec administracji i instytucji przemysłowych. Jak w całym kraju cechowały je sztuczność, blichtr i próby mobilizacji społeczeństwa wokół akcji politycznych organizowanych przez miejscowe władze partyjne (wybory, święta państwowe, itp.). Sekretarze Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie nie sięgali po najwyższe pozycje w centralnych władzach partyjnych. Jedynie Kazimierz Barcikowski sięgał po wyższe stanowiska partyjne i rządowe.

I sekretarze KW PZPR w Krakowie

  • Stanisław Kowalczyk (1948-1949)
  • Marian Rybicki (1949-1950)
  • Jerzy Pryma (1951-1953)
  • Walenty Titkow 1953-1955
  • Stanisław Brodziński (1955-1956)
  • Bolesław Drobner (1956-1957)
  • Lucjan Motyka (1957-1964)
  • Jerzy Pękala (1964-1965)
  • Czesław Domagała (1965-1971)
  • Józef Klasa (1971-1975)
  • Wit Drapich (1975-1977)
  • Kazimierz Barcikowski (1977-1980)
  • Krystyn Dąbrowa (1980-1982)
  • Józef Gajewicz (1982-1989)[30].
  1. ↑ Rocznik Statystyczny 1950, Warszawa 1951, s. 14.
  2. ↑ J. Kwiatek, Kraków [w:] Polska. Zarys Encyklopedyczny, red., oprac. St. Puchała, H. Bonecki, W. Kryszewski i in., Warszawa 1974, s. 704; J. Szaflarski, Środowisko geograficzne [w: ] Katowice. Rozwój województwa w Polsce Ludowej, red. H. Rechowicz, Warszawa 1970, s. 15; Rocznik Statystyczny 1956, s. 42; Rocznik Statystyczny 1956, Warszawa 1956, s. 32.
  3. ↑ J. Kwiatek, Województwo krakowskie [w:] Polska. Zarys Encyklopedyczny, red., oprac. St. Puchała, H. Bonecki, W. Kryszewski i in., Warszawa 1974,, s. 714; Rocznik statystyczny 1966, red. E. Krzeczkowska, B. Askanas, A. Junak i in., Warszawa 1966, s. 10; Rocznik statystyczny 1971, red. E. Krzeczkowska, L. Gradowski, A. Junak i in., Warszawa 1971, s. 55.
  4. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie (dalej: Dz.Urz. WRN w Krakowie) nr 18 z 1972 r. poz. 268, Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych; J. Kwiatek, Województwo krakowskie…, s. 715.
  5. ↑ Lata wielkich dokonań. Województwo krakowskie w okresie 35 lat Polski Ludowej (1944-1979), oprac. Wydziału Ideologicznego KW PZPR w Krakowie, b.aut., Kraków 1979, s. 5; J. Kwiatek, Kraków..., s. 707.
  6. ↑ Dziennik Ustaw (dalej: Dz.U.) nr 17 z 1975 r. poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.
  7. ↑ Dz.U. nr 17 z 1975 r. poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw; Rocznik statystyczny 1976.., s. L; 31-33.
  8. ↑ Dz.U. nr 1 z 1976 r. poz. 12, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 8 stycznia 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia oraz zmiany granic i nazw gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach: bydgoskim, częstochowskim, jeleniogórskim, konińskim, koszalińskim, miejskim krakowskim, lubelskim, nowosądeckim i olsztyńskim.
  9. ↑ Rocznik statystyczny województw 1981, red. E. Krzeczkowska, L. Gradowski, T. Kania i in., Warszawa 1981, s. 1; Monitor Polski (dalej M.P.) nr 34 z 1986 poz. 261, Uchwała Rady Państwa z dnia 15 grudnia 1986 r. w sprawie utworzenia miasta Skała w województwie krakowskim; Monitor Polski (dalej: M.P.) nr 46 z 1985 r. poz. 307, Uchwała nr XV/68/85 Rady Narodowej miasta Krakowa z dnia 11 grudnia 1985 r. w sprawie zmiany granic miasta Krakowa; Rocznik statystyczny województw 1991, red. B. Wyżnikiewicz, K. Lutostański, M. Bulak i in., Warszawa 1991, s. 18.
  10. ↑ J. Kwiatek, Województwo krakowskie…, s. 716-717.
  11. ↑ Tenże, Kraków…, s. 705-706.
  12. ↑ Tenże, Województwo krakowskie…, s. 716-717.
  13. ↑ Rocznik statystyczny województw 1976, red. E. Krzeczkowska, L. Gradowski, A. Junak i in., Warszawa 1976, s. XXXXII; Rocznik statystyczny województw 1981, red. E. Krzeczkowska, L. Gradowski, T. Kania i in., Warszawa 1981, s. XXXII; Rocznik statystyczny województw 1991, s. XXXVIII.
  14. ↑ Rocznik statystyczny województw 1976, s. 21; Rocznik statystyczny województw 1981, s. XXXXII; Rocznik statystyczny województw 1991, s. XXXIX.
  15. ↑ Rocznik statystyczny 1976, s. 59.
  16. ↑ Rocznik statystyczny województw 1991, s LVIII.
  17. ↑ Rocznik statystyczny województw 1981, s. 66; Rocznik statystyczny województw 1991, s. 54.
  18. ↑ Rocznik statystyczny województw 1976, s. 224; Rocznik statystyczny województw 1981, s. 273; Rocznik statystyczny województw 1991, s. 244.
  19. ↑ Rocznik statystyczny województw 1976, s. XXXXIII, 274; Rocznik statystyczny województw 1981, s. 302; Rocznik statystyczny województw 1991, s. XLIII.
  20. ↑ Rocznik statystyczny województw 1991, s. 29.
  21. ↑ J. Kwiatek, Kraków…, s. 706.
  22. ↑ Lata wielkich dokonań…, s. 10-11.
  23. ↑ J. Kwiatek, Województwo krakowskie…, s. 718-719.
  24. ↑ E. Barszcz, Województwo miejskie krakowskie [w:] Rocznik polityczny i gospodarczy 1978, red. M. Bednarkiewicz, T. Brzóska, I. Kaczmarska i in., Warszawa 1979, s. 627-628.
  25. ↑ Lata wielkich dokonań…, s. 6-7.
  26. ↑ Rocznik statystyczny województw 1991, s. 190.
  27. ↑ Rocznik statystyczny województw 1976, s. XXXXII; Rocznik statystyczny województw 1981, s. XXXVI; Rocznik statystyczny województw 1991, s. XXXVIII.
  28. ↑ Rocznik Statystyczny 1950, Warszawa 1951, s. 148-149.
  29. ↑ Lata wielkich dokonań…, s. 7.
  30. ↑ Zob. S. Drabik, Elita polityczna krakowskiej PZPR w latach 1956-1975, Kraków 2013, s. 84, 169-171; Gajewicz Józef, publ. internetowa, adres: http://www.dziejekrakowa.pl/biogramy/index.php?id=2986
Źródło: „http://ibrbs.pl/index.php?title=Województwo_krakowskie_w_Polsce_Ludowej&oldid=1722”