Polak

Autor: Michał Garbacz

ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

TOM: 2 (2015)

Strona tytułowa przykładowego numeru gazety.

„Polak” – gazeta w języku polskim ukazująca się trzy razy w tygodniu, wydawana w latach 1905-1926, założona przez Wojciecha Korfantego po jego odejściu z redakcji „Górnoślązaka”. Gazeta związana z politycznym centrum. W roku 1910 z powodu słabej kondycji finansowej, wykupił ją koncern „Katolika”, a Korfanty został zatrudniony na stanowisku redaktora. Od 1918 roku była organem centrowej partii Narodowego Stronnictwa Robotników (od 1920 roku Narodowa Partia Robotnicza). W winiecie gazety cytowano Adam Mickiewicza: „W słowach tylko chęć widzim, w działaniu potęgę”. Publikowała wieści ze świata i okolicy, powieści w odcinkach, zawierała również ogłoszenia i reklamy. Do gazety dołączano dodatki: „Dodatek Ilustrowany”, „Dzwonek”, „Gość Świąteczny”, „Gospodarz”, „Robotnik Polski”, „Rodzina”, „Śmieszek”. W sierpniu 1919 roku udziały w gazecie od koncernu Katolik odkupili działacze centrali związkowej Zjednoczenie Zawodowe Polskie: Józef Rymer. Stanisław Piecha, Ignacy Sikora. Michał Grajek, Franciszek Roguszczak i Paweł Dubiel. Od 1920 roku gazeta wychodziła codziennie. Od czerwca 1921 roku jako dodatek do „Polaka” ukazywał się „Głos Pracy”, wcześniej gazeta zagłębiowskiego NPR. 30 listopada 1926 roku, z powodu małej rentowność gazety, jej właściciele zawiązali nową spółkę, a tytuł „Polak” zmienili na „Śląski Głos Poranny”. „Polak” swym zasięgiem obejmował Górny Śląsk.

Redakcja mieściła się w Katowicach na ulicy Stawowej 8, później przy ulicy Poprzecznej 11. W 1916 roku została przeniesiona do Bytomia na ulicę Elektoralną 19. W 1919 roku redakcja wróciła do Katowic na ulice Beaty 46, by w roku 1921 znaleźć się na ulicy Fryderyka (później Warszawska) 20. Nakład gazety w 1905 roku wynosił 2 tys. egzemplarzy, w 1909 roku, 7 tys. egzemplarzy w 1920 roku 15 tys. egzemplarzy i w 1921 roku 30 tys. egzemplarzy.

Redaktorami m.in. byli: Wojciech Sikora, Jan Guzy, Stanisław Kosicki, Ryszard Krzysieczko, Jan Brzeskot, Józef Bednorz, Adam Piotrowski, Franciszek Godula, Adam Napieralski, Józef Palędzki, Józef Siemianowski, Rudolf Niemczyk, Piotr Pronobis, Piotr Waloszek, Alojzy Macha, Stanisław Mastalerz, Juliusz Grządziel, Florian Miedziński, Gazeta była drukowana w drukarniach: „Polak” w Katowicach, następnie w drukarni koncernu Katolik w Bytomiu, potem w drukarni Narodowej Partii Robotniczej w Katowicach.

Bibliografia

1. Długajczyk E. Oblicze polityczne i własnościowe prasy polskiej w województwie śląskim 1922-1939, Katowice 1990, s. 45.
2. Gröschel B., Die Presse Oberschlesiens von den Anfängen bis zum Jahre 1945, Dokumentation und Strukturbeschreibung, Berlin 1993, s. 123.
3. Prasa Polska w latach 1865-1918, red. J. Łojek, Warszawa 1976, s. 211.

Śląska Biblioteka Cyfrowa

• Polak
• Mapa czasopism