Diecezja sosnowiecka

25 marca 1992 roku Ojciec Święty Jan Paweł II na mocy bulli Totus Tuus Poloniae Populus erygował 13 nowych diecezji, w tym diecezję sosnowiecką, przydzieloną do metropolii częstochowskiej. Na stolicę nowopowstałej diecezji wyznaczono Sosnowiec z kościołem katedralnym pw. Wniebowzięcia NMP. Dla nowej diecezji ustanowiono dwóch patronów: św. Alberta Chmielowskiego, zakonnika oraz św. Rafała Kalinowskiego, kapłana. Diecezja sosnowiecka posiada cztery kościoły wyróżnione tytułem bazyliki mniejszej: bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu, bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej, bazylika św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu oraz bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach. Na terenie diecezji sosnowieckiej jest również trzynaście sanktuariów, w tym jedno będące pomnikiem pomordowanych Polaków na Wschodzie-Sanktuarium Polskiej Golgoty Wschodu przy parafii pw. Nawiedzenia NMP w Będzinie-Syberce . Do ważnych wydarzeń z historii diecezji sosnowieckiej należy zaliczyć wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II w Sosnowcu, która miała miejsce w czasie VII Pielgrzymki do Ojczyzny. 14 czerwca 1999 r. Jan Paweł II sprawował nabożeństwo liturgiczne z udziałem tysięcy wiernych na placu przy ul. Gwiezdnej w Sosnowcu-Zagórzu. Równie ważnym wydarzeniem były prace I Synodu Diecezji Sosnowieckiej. Uroczysta inauguracja miała miejsce 25 marca 2001 r. podczas Mszy św. w sosnowieckiej katedrze, sprawowanej z okazji 9 rocznicy powstania diecezji. Synod zakończył swe prace po 1357 dniach-11 grudnia 2004 r. W pracach brali udział: Komisja Główna, Sekretariat, 12 komisji problemowych oraz Komisja Redakcyjna. Głównym zadaniem synodu było ujednolicenie tradycji i praktyk stosowanych np. w parafiach oraz dostosowanie wymogów prawa kościelnego do potrzeb i warunków lokalnych. Uchwalone dokumenty zostały wprowadzone w życie i wydane drukiem.

Terytorium i ludność

Po III rozbiorze władze Prus z terenów okręgu częstochowskiego, pilickiego oraz byłych terenów Księstwa Siewierskiego utworzyły tzw. Nowy Śląsk. Tereny te po wojnach napoleońskich włączono do Księstwa Warszawskiego, natomiast od 1815 r. stały się częścią Królestwa Polskiego, gdzie władze rosyjskie utworzyły gubernię kielecką, a następnie piotrkowską. Po zakończeniu I wojny światowej tereny późniejszej diecezji sosnowieckiej powróciły do państwa polskiego w granicach województwa kieleckiego. W 1941 r. obszar ten został włączony do prowincji górnośląskiej, natomiast po zakończeniu okupacji hitlerowskiej obowiązywały granice dawnej administracji państwowej. W 1950 r. większa część terenów dzisiejszej diecezji została włączona do województwa katowickiego, pozostała do województwa krakowskiego. Po reformie administracyjnej z 1999 r. teren diecezji sosnowieckiej znalazł się w granicach województwa śląskiego oraz województwa małopolskiego. Pod względem przynależności kościelnej, teren obecnej diecezji sosnowieckiej należał aż do XIX wieku do diecezji krakowskiej. W 1805 r. papież Pius VII bullą Indefessum personarum powołał do istnienia diecezję kielecką, w granicach której znalazły się tereny od Będzina aż po Sandomierz. W 1818 r. ten sam papież zreformował organizację kościoła w Królestwie Polskim znosząc biskupstwo kieleckie, a tereny dzisiejszej diecezji sosnowieckiej na powrót znalazły się w diecezji krakowskiej. Zmiana nastąpiła dopiero po powtórnym erygowaniu diecezji kieleckiej w 1882 r., w granicach której znalazły się tereny ówczesnego dekanatu będzińskiego częściowo pokrywającego się z terenami diecezji sosnowieckiej. W 1925 r. na mocy bulli Vixdum Poloniae Unitas papież Pius XI utworzył diecezję częstochowską, do której przydzielono obszar Zagłębia Dąbrowskiego. Pozostała część dzisiejszej diecezji sosnowieckiej znalazła się z granicach diecezji kieleckiej (m.in. Olkusz, Wolbrom i Pilica) oraz krakowskiej (Ciężkowice, Jaworzno, Jeleń i Szczakowa). W 1992 r. terytorium nowej diecezji obejmowało obszar Zagłębia Dąbrowskiego oraz tereny aż do Zendka, Żelisławic i Rokitna otrzymane od diecezji częstochowskiej; ziemię jaworznicką otrzymaną od archidiecezji krakowskiej, oraz ziemie olkuską, wolbromską i pilicką otrzymane od diecezji kieleckiej. Powierzchnia diecezji sosnowieckiej od początku swego istnienia zajmuje 1945 km kwadratowych, a jej maksymalna rozciągłość z zachodu na wschód wynosi ok. 70 km, z północy na południe ok. 45 km. Początkowo diecezję zamieszkiwało ok. 837 tys. mieszkańców, w tym z terenów oddanych przez diecezję częstochowską ok. 595 tys. mieszkańców, z terenów oddanych przez diecezję kieleckiej ok. 142 tys. mieszkańców i z terenów oddanych przez archidiecezję krakowską ok. 100 tys. mieszkańców. Obecnie liczba ludności wynosi ok. 675 tys., w tym ok. 635 tys. katolików. W momencie ustanowienia diecezji w 1992 roku ludność miejska stanowiła 83,2% wszystkich mieszkańców, a ludność gmin wiejskich - 16,8%.

Sieć parafialna

Zgodnie z bullą z 1992 r. diecezja sosnowiecka posiadała 18 dekanatów, które wcześniej należały do innych diecezji. Były to: z diecezji częstochowskiej: dekanat Będzin, Czeladź, Dąbrowa Górnicza-św. Antoniego z Padwy, Dąbrowa Górnicza-Najświętszego Serca Pana Jezusa, Dąbrowa Górnicza-NMP Anielskiej, Łazy, Sączów, Sosnowiec-Chrystusa Króla, Sosnowiec-św. Jadwigi Śląskiej, Sosnowiec-św. Tomasza Apostoła, Sosnowiec-Wniebowzięcia NMP, Siewierz; z diecezji kieleckiej dekanaty: Olkusz-Południe, Olkusz-Północ, Pilica (tylko z parafiami: Dzwono-Sierbowice, Giebło, Ogrodzieniec, Pilica-Biskupice, Pilica-św. Jana Chrzciciela, Ryczów, Strzegowa), Sułoszowa (ale tylko z parafiami: Jerzmanowice, Przeginia, Sąspów, Sułoszowa; Zadroże), Wolbrom oraz z archidiecezji krakowskiej - Jaworzno. 9 czerwca 1992 r. Adam Śmigielski powołał cztery nowe dekanaty: NMP Wspomożycielki Wiernych w Jaroszowcu, MB Nieustającej Pomocy w Jaworznie, św. Barbary w Sosnowcu oraz Podwyższenia Krzyża Świętego w Wolbromiu. Dzięki temu liczba dekanatów wzrosła do 22. Ogółem diecezja liczyła 152 parafie, w tym 97 parafii z diecezji częstochowskiej, 44 parafie z diecezji kieleckiej i 11 parafii z archidiecezji. W 1992 r. powstały dwie nowe parafie: pw. Św. Brata Alberta Chmielowskiego w Jaworznie-Pieczyskach oraz pw. Miłosierdzia Bożego w Rokitnie Szlacheckim. Następne parafie zostały powołane do istnienia w 1994 r. w Jaworznie-Borach pw. Miłosierdzia Bożego oraz w Jaworznie-Jeziorkach pw. Św. Józefa Rzemieślnika. W kolejnych latach zostały erygowane następujące parafie: w 1997 r. parafia pw. NMP Wspomożycielki Wiernych w Borze Biskupim, w 2005 r. pw. św. Siostry Faustyny Kowalskiej, w 2007 r. parafia pw. NMP Królowej Polski w Jaworznie-Sobieskim, a w 2008 r. parafia pw. św. Anny w Grabowej oraz pw. Miłosierdzia Bożego w Kąpielach Wielkich. W ten sposób 2012 r. liczba parafii wzrosła do 162.

Biskupi

Pierwszym biskupem diecezji sosnowieckiej został mianowany ks. prowincjał dr Adam Śmigielski SDB, a biskupami pomocniczymi zostali: ks. bp Piotr Skucha oraz ks. prof. Tadeusz Pieronek.

Adam Śmigielski urodzony 24 grudnia 1933 r. w Przemyślu. W 1951 r. Adam Śmigielski wstąpił do zgromadzenia Księży Salezjanów, gdzie 2 września 1955 r. złożył śluby wieczyste. 30 czerwca 1957 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk bpa Piotra Kałwy. Wykładał biblistykę w Wyższym Seminarium Duchownym Księży Salezjanów w Krakowie, doktoryzował się na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Studiował biblistykę w Rzymie w latach 1971-1974 oraz w roku akademickim 1974/75 w Jerozolimie. Od 1971 do 1981 był przełożonym i rektorem Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Krakowie. Był również dyrektorem Domu Macierzystego w Oświęcimiu w latach 1982-1986 oraz inspektorem Inspektorii Salezjańskiej św. Jana Bosko we Wrocławiu w latach 1986-1992. 30 maja 1992 r. został konsekrowany na biskupa w kościele pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu z rąk kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski. Za zawołanie biskupie przyjął maksymę „Da mihi animas” (Daj mi dusze). Zmarł 7 października 2008 r. w wieku 75 lat.

Piotr Skucha urodzony 27 czerwca 1946 r. w Łaganowie w diecezji kieleckiej. W 1964 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach, a 14 czerwca 1970 r. przyjął święcenia kapłańskie w Proszowicach z rąk ks. Bpa Jana Jaroszewicza. Studiował w KUL, w Rzymie oraz w Jerozolimie uzyskując stopień doktora. Wykładał Pismo św. w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach, od 1982 r. był wicerektorem i kierownikiem studiów. 20 grudnia 1986 r. Jan Paweł II mianował ks. dra Skuchę biskupem pomocniczym diecezji kieleckiej. Konsekracja odbyła się 15 lutego 1987 r. w Bazylice Katedralnej w Kielcach. Za zawołanie biskupie przyjął „Nauka krzyża mocą bożą”. 3 czerwca 1992 r. decyzją ks. bpa Adama Śmigielskiego został ustanowiony wikariuszem generalnym diecezji sosnowieckiej, a po śmierci bpa Śmigielskiego jej pierwszym administratorem.

Tadeusz Pieronek urodzony 24 października 1934 r. w Radziechowach, wyświęcony na kapłana po studiach w Wyższym Seminarium Duchownym w Krakowie 16 października 1957 r. Studiował prawo kanoniczne w KUL, a następnie w Rzymie broniąc doktorat i habilitację. 3 czerwca 1992 r. decyzją ks. Bpa Adama Śmigielskiego został ustanowiony wikariuszem generalnym diecezji sosnowieckiej, funkcję tą pełnił do 1998 roku.

Po śmierci Adama Śmigielskiego SDB, decyzją papieża Benedykta XVI, nowym biskupem sosnowieckim został ks. Grzegorz Kaszak, wyświęcony na kapłana w 1989 r. Studiował w Rzymie teologię moralną, doktorat obronił w 1998 r. Pracował w Papieskiej Radzie ds. Rodziny, pełnił funkcję rektora Papieskiego Instytutu Kościelnego w Rzymie, a następnie sekretarza Papieskiej Rady ds. Rodziny. 4 lutego 2009 r. powołany został na biskupa diecezji sosnowieckiej. 28 marca 2009 r. odbył ingres do sosnowieckiej katedry i przyjął święcenia biskupie w bazylice pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu.