|
|
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| Autorzy: [[dr hab. prof. UŚ Mariusz Rzętała]], [[dr Robert Machowski]]
| | [http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Zlewnia_K%C5%82odnicy Zlewnia Kłodnicy] |
| ::::::::::::::::::::::::: ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
| |
| :::::::::::::::::::::::::[[ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Tom 2 (2015)|TOM: 2 (2015)]]
| |
| | |
| Kłodnica na obszarze województwa śląskiego zasadniczo płynie w swoim górnym i środkowym biegu. Całkowita długość rzeki wynosi 75,3 km, z czego na opisywanym obszarze znajduje się około 57 km. Kłodnica wypływa z kilku źródeł znajdujących się w [[Brynów|Brynowie]] – dzielnicy [[Katowice|Katowic]] na wysokości 3,5 m n.p.m. Na odcinku po [[Zabrze]]-[[Makoszowy]] rzeka płynie niemal równoleżnikowo ze wschodu na zachód. Następnie Kłodnica zmienia swój bieg na północno-zachodni, a poniżej [[Gliwice|Gliwic]] uchodzi do zbiornika [[Dzierżno]] Duże, pośrednio zasilając także [[Kanał Gliwicki]]<ref>S. Czaja, Zmiany stosunków wodnych w warunkach silnej antropopresji (na przykładzie konurbacji katowickiej), Katowice 1999, s. 191.</ref>. Koryto Kłodnicy ponownie odgałęzia się z Kanału Gliwickiego nieco poniżej [[Zbiornik Pławniowice|Zbiornika Pławniowice]]. Dale rzeka płynie w naturalnym korycie, które na skutek prac hydrotechnicznych zostało wyprostowane poprzez odcięcie licznych meandrów.
| |
| Kłodnica na obszarze województwa śląskie przejmuje kilka dużych dopływów. Z prawobrzeżnych największe to: Kochłówka (Potok Bielszowicki), Czerniawka, Bytomka z Potokiem Mikulczyckim, Drama oraz Potok Toszecki. Lewobrzeżnych dopływów Kłodnicy jest mniej i są krótsze, a najdłuższe z nich to: Jamna, Promna, Potok Ornotowicki, Ostropka, Kozłówka oraz Potok Bojszowski, który uchodzi do Kłodnicy poprzez syfon poprowadzony pod Kanałem Gliwickim.
| |
| | |
| Istotnym elementem powierzchniowej sieci hydrograficznej w zlewni Kłodnicy są sztuczne zbiorniki wodne. Szczególnie dużo jest zbiorników w nieckach osiadania<ref>R. Machowski, Przemiany geosystemów zbiorników wodnych powstałych w nieckach osiadania na Wyżynie Katowickiej, Katowice 2010, s. 178.</ref> (fot. 4) oraz basenów różnego typu i o różnym znaczeniu gospodarczym<ref>M. Rzętała, Funkcjonowanie zbiorników wodnych oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego, Katowice 2008, s. 172.</ref>. Największe zbiorniki w dorzeczu, to poeksploatacyjne jeziora antropogeniczne: Dzierżno Duże (fot. 5), Pławniowice, Dzierżno Małe.
| |
| Kłodnica jest dosyć zasobna w wodę, średnie roczne przepływy w Gliwicach kształtują się na poziomie 6,41 m3/s<ref>D. Absalon, A. T. Jankowski, M. Leśniok, Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50 000, arkusz M-34-62-A Gliwice, Warszawa 2001.</ref>. Jest to współcześnie rzeka o silnie zmienionym antropogenicznie reżimie odpływu w stosunku do okresu przedindustrialnego, kiedy średnie roczne przepływy oscylowały wokół wartości 3 m3/s<ref>M. Rzętała, Bilans wodny oraz dynamika zmian wybranych zanieczyszczeń zbiornika Dzierżno Duże w warunkach silnej antropopresji, Katowice 2000, s. 176.</ref>.
| |
| | |
| Kłodnica odwadnia zlewnię, która odznacza się największymi zmianami wywołanymi oddziaływaniem silnej antropopresji w całym województwie śląskim. Dotyczy to zwłaszcza górnej części zlewni tej rzeki po profil w Gliwicach. Poniżej do Kłodnicy uchodzą cieki odwadniające tereny w głównej mierze użytkowane rolniczo, jak ma to miejsce w przypadku Potoku Toszeckiego. Stan jakościowy wód w dorzeczu Kłodnicy kształtowany jest obecnością wielu zanieczyszczeń, przez co wody te nie odpowiadają standardom jakościowym wód powierzchniowych i najczęściej są pozaklasowe. Antropopresja miejsko-przemysłowa występuje na terenach zlewni dopływów Kłodnicy. Duże ilości zanieczyszczeń odprowadzane są do Kłodnicy m.in. za pośrednictwem Potoku Bielszowickiego, który odwadnia południowe dzielnice Rudy Śląskiej oraz Bytomki zbierającej wody z Bytomia i Zabrza. Poza wymienionymi do Kłodnicy uchodzi szereg mniejszych zanieczyszczonych cieków.
| |
| W dorzeczu Kłodnicy znajduje się Kanał Gliwicki (fot. 6), który łączy Odrę z portem śródlądowym w Gliwicach. Kanał Gliwicki oddany do użytku w 1938 roku, przejął funkcje wybudowanego w latach 1792-1822 i użytkowanego do I połowy II wieku XX wieku [[Kanał Kłodnicki|Kanału Kłodnickiego]]. Parametry techniczne Kanału Gliwickiego przedstawiają się następująco: głębokość – 3,5 m, szerokość – 37 m, powierzchnia przekroju – pk. 91 m2, różnica poziomów między skrajnymi odcinkami drogi wodnej – 43,6 metrów. Pokonanie drogi wodnej na odcinku Port w Koźlu – Port w Gliwicach jest możliwe dzięki śluzom wybudowanym w: Kłodnicy, Nowej Wsi, Sławięcicach, Łanach, Dzierżnie i [[Łabędy|Łabędach]]<ref>A. Born, Regulacja Odry i rozbudowa urządzeń technicznych. Monografia Odry, Poznań 1948, s. 419-553.</ref>.
| |
| | |
| ==Przypisy==
| |
| <references/>
| |
