|
|
| (Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| Autorzy: [[dr hab. prof. UŚ Mariusz Rzętała]], [[dr Robert Machowski]]
| | [http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Zlewnia_So%C5%82y Zlewnia Soły] |
| | |
| fragment hasła: [[Dorzecze Wisły]]
| |
| | |
| Południowa część województwa śląskiego odwadniana jest do Soły, która uchodzi do Wisły poza jego granicami. Soła jest prawobrzeżnym dopływem Wisły. Źródła Soły znajdują się u podnóża Skalanki na wysokości 720 m n.p.m. Rzeka posiada dwa potoki źródłowe: Słanica i Czerna. Za ciek główny uważa się Słanicą nazywaną również Solą, Solańską Wodą lub Solanką. Rzeka płynie z południa na północ, a jej całkowita długość wynosi 88,9 km, jednak na obszarze województwa śląskiego rzeka pokonuje odcinek o długości 64,9 km, od źródeł po okolice Kęt, gdzie wpływa na teren województwa małopolskiego<ref>Podział hydrograficzny Polski..., s. 924.</ref>. Do Wisły Soła uchodzi w okolicy Oświęcimia, nieco ponad 1,5 km poniżej ujścia Przemszy.
| |
| | |
| Sieć rzeczna w zlewni Soły jest dobrze rozwinięta. W górnym biegu o długości 41,5 km po cofkę zbiornika w Tresnej Soła posiada wiele dopływów o charakterze potoków górskich<ref>J. Punzet, Stosunki hydrologiczne w dorzeczu Soły, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971, s. 71.</ref>. Większość z nich jest stosunkowo krótka, ale kilka z nich ma po kilkanaście km długości<ref> R. Machowski, M. Rzętała, M .A. Rzętała, B. Wistuba, Zbiornik Żywiecki. Charakterystyka fizycznogeograficzna i znaczenie społeczno-gospodarcze, Sosnowiec 2005, s. 80.</ref>. Do ważniejszych dopływów Soły w tej części zlewni zalicza się: Rycerka (12,4 km długości) z Potokiem Rycerskim, Woda Ujsolska (13,2 km długości) z Cichą i Bystrą (Złatną), Bystra (10,1 km długości) z Janoszką, Żabniczanka (12,2 km długości). Na obszarze [[Kotlina Żywiecka|Kotliny Żywieckiej]], która jest swego rodzaju węzłem łączą się wody Soły z Juszczynką, Leśnianką (14,6 km długości) oraz Koszarawą<ref>T. Ziętara, Krajobraz ziemi żywieckiej, Warszawa 1986, s. 110.</ref>, która jest najdłuższym dopływem Soły. Koszarawa wypływa ze źródeł zlokalizowanych w Beskidzie Makowskim na wysokości około 1000 m n.p.m. Rzeka przepływa odcinek o długości 30,4 km i do Soły uchodzi w 50,5 km jej biegu. Koszarawa przejmuje wody wielu potoków górskich, z których najdłuższe to: Bystra, Przybyłka, Przyborowiec, Krzyżówka, Pewelica, Sopotnia i Przyłękówka<ref> R. Gloc, G. Strycharz, Mapa hydrograficzna woj. bielskiego, Katowice 1981.</ref>.
| |
|
| |
| W Żywcu Soła uchodzi do Zbiornika Tresna (zbiornik Żywiecki) w Kotlinie Żywieckiej, którego zapora została usytuowana w 41,9 km biegu Soły<ref>R. Machowski, M. Rzętała, M. A. Rzętała, B. Wistuba, Zbiornik Żywiecki..., s. 80.</ref>. Powierzchnia Zbiornika Żywieckiego przy maksymalnym poziomie piętrzenia wynosi 9,6 km2, a jego pojemność całkowita to 96,1 hm3.
| |
| Za pośrednictwem [[Jezioro Żywieckie|Zbiornika Żywieckiego]], Soła zasilana jest wodami kolejnych dosyć dużych dopływów. Z lewej strony do zbiornika uchodzi Żylica o długości 22 km, która wypływa ze źródeł umiejscowionych u podnóża Malinowskiej Skały na wysokości 1150 m n.p.m. Z prawej strony do zbiornika uchodzi Łękawka o długości 17,4 km z jej dopływem Kocierzanką (14,8 km długości)<ref>Podział hydrograficzny Polski..., s. 924.</ref>. Poniżej zapory w Treśnie Soła pokonuje przełomowy odcinek przez Beskid Mały (fot. 7), a następnie opuszcza województwo śląskie w pobliżu Kęt. Na tym obszarze znajdują się dwa kolejne sztuczne zbiorniki wodne. Pierwsza zapora została umiejscowiona w Porąbce w 34,6 km biegu rzeki tworząc zbiornik Międzybrodzki o powierzchni 3,3 km2 oraz pojemności 27,2 hm3 (fot. 8). W 31,0 km biegu rzeki znajduje się zapora w Czańcu, która piętrzy wody Soły w postaci zbiornika Czaniec o powierzchni maksymalnej 0,5 km2 i pojemności 1,3 hm3 (fot. 9). Na tym odcinku bezpośrednio do rzeki lub za pośrednictwem zbiorników wodnych do Soły uchodzą niewielkie potoki takie jak: Roztoka, Isepnica, Ponikiew, Żarnówka Duża i Mała, Mała Puszcza i Puszcza Wielka oraz Domaczka<ref>http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/</ref>.
| |
| | |
| Średnie roczne przepływy na wybranych dopływach Soły przedstawiają się w następujący sposób: Koszarawa – 4,29 m3/s w Pewni Małej, Żylica – 1,31 m3/s w Łodygowicach, Bystra – 1,03 m3/s w Kamesznicy oraz Żabniczanka – 0,67 m3/s w Żabnicy. Przepływy na Sole są znacznie większe, poczynając od jej źródeł średnie roczne przepływy wynoszą w Rajczy 5,01 m3/s, a w Żywcu 15,4 m3/s<ref>D. Absalon, A. T. Jankowski, M. Leśniok, Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50 000, arkusze: M-34-87-B Jeleśnia, M-34-75-C Bielsko-Biała, M-34-87-A Węgierska Górka, Warszawa 2003.</ref>. Sama rzeka ma kluczowe znaczenie dla zaopatrzenia w wodę środkowej części województwa śląskiego. Na jej zasobach wodnych bazuje wiele ujęć różnych podmiotów. Pobór wody ze zbiornika Czaniec jako ostatniego zbiornika kaskady Soły wymaga uwzględnienia przepływu wymaganego w cieku poniżej zbiornika, z czym związane jest funkcjonowanie również innych obiektów gospodarki wodnej wzdłuż rzeki. Z powodu istniejących przerzutów wody, dużego obciążenia przepływu rzek poborem z istniejących ujęć powierzchniowych i infiltracyjnych, dolna część zlewni Soły, charakteryzuje się wyjątkowym skomplikowaniem stosunków wodnych.
| |
| | |
| ==Przypisy==
| |
| <references/>
| |
