Ruda

Autorzy: dr hab. prof. UŚ Mariusz Rzętała, dr Robert Machowski

fragment hasła: Dorzecze Odry

Rzeka uchodzącą do Odry na obszarze województwa śląskiego, której całkowita długość wynosi 50,6 km. Ruda wypływa na wysokości około 265 m n.p.m. na skraju Płaskowyżu Rybnickiego z terenów użytkowanych jako łąki i pastwiska. Na odcinku około 3 km płynie na wschód, a następnie skręca na północny-zachód aż do ujścia do Zbiornika Rybnickiego (fot. 2) – jeziora zaporowego o powierzchni maksymalnej 4,7 km2 i możliwościach retencyjnych wynoszących 22 hm3. Poniżej zbiornika na odcinku około 3 km Ruda intensywnie meandruje. Ruda uchodzi do Odry w miejscowości Turze. Sumina o długości około 27 km jest największym dopływem Rudy. Uchodzi do niej z lewej strony, w dolnym biegu rzeki. Wcześniej Sumina była bezpośrednim dopływem Odry, jednak w wyniku celowych zabiegów hydrotechnicznych zmieniono jej bieg i obecnie zasila Rudę. Spośród licznych dopływów Rudy wymienić należy także Nacynę o długości ponad 15 km, która odwadnia najbardziej zurbanizowaną i uprzemysłowioną część zlewni Rudy. Średnie roczne przepływy Rudy na posterunku zlokalizowanym w Rudzie Kozielskiej kształtują się na poziomie około 3,5 m3/s. W przypadku największych jej dopływów są to zdecydowanie mniejsze wartości. Średni roczny przepływ Nacyny w Rybniku wynosi 0,87 m3/s, a przepływy Suminy na wodowskazie w Nędzy to średniorocznie 0,64 m3/s. Zlewnia Rudy charakteryzuje się występowaniem złożonych uwarunkowań, które wpływają na jakość wód powierzchniowych. Na terenie tym występują różnorodne przejawy antropopresji, począwszy od leśnych obszarów o quasi-naturalnym charakterze po tereny miejsko-przemysłowe. Jednak za szczególnie niekorzystną sytuację należy uznać rozwój górnictwa węgla kamiennego, który swym zasięgiem objął górną część zlewni. Tereny te odwadniane są przez źródłowy odcinek samej Rudy oraz kilka jej dopływów, z których największe to: Rudziczka, Kłokocinka i Nacyna. Dolna część zlewni Rudy wprawdzie ma charakter quasi-naturalny (przewaga terenów leśnych z nieznacznym odsetkiem terenów użytkowanych rolniczo), to jednak nie obserwuje się istotnej poprawy jakości wód powierzchniowych.