Archidiecezja katowicka

Archi(diecezja) katowicka

Terytorium i ludność

Po zakończeniu I wojny światowej mieszkańcy Górnego Śląska w plebiscycie mieli zadecydować o przynależności politycznej swego regionu. Wyniki plebiscytu i ich zakwestionowanie przez III powstanie śląskie stały się podstawą do ostatecznego podziału Górnego Śląska, dokonanego przez Konferencję Ambasadorów 20 października 1921. Problemy narodowościowe miało rozwiązać specjalne porozumienie tzw. konwencja genewska podpisana 15 maja 1922. Formalna zmiana przynależności państwem spornych terenów nastąpiła 15 czerwca 1922.

Na mocy dekretu papieża Piusa XI "Sanctissimus Dominus noster" z dnia 7 XI 1922 r. przydzielona Polsce część Górnego Śląska, podlegająca kościelnie biskupowi wrocławskiemu miała stanowić samoistną i zależną "bezpośrednio od Stolicy Apostolskiej administraturę. Jej kierownictwo Stolica Apostolska powierzyła salezjaninowi pochodzącemu ze Śląska, ale wychowanemu w Turynie - ks. Augustowi Hlondowi. Do pełnego usamodzielnia tej części Śląska pod względem kościelnym doszło w wyniku porozumienia Stolicy Apostolskiej i Państwa Polskiego na gruncie konkordatu z 1925 roku. Nowa jednostka organizacyjna Kościoła katolicka - diecezja katowicka zwana również śląską powołana została do życia bullą papieża Piusa XI “Vixdum Poloniae unitas" z 28 X 1925 r. i weszła jako sufragania w skład metropolii krakowskiej. Okoliczności powstania diecezji katowickiej wskazują na ścisły związek problemów kościelnych z aspiracjami narodowymi i politycznymi regionu śląskiego, który stał się częścią składową odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej.

Jej obszar powstał z połączenia dwóch różniących się geograficznie i historycznie części: dawnego Wikariatu Cieszyńskiego (do końca I wojny światowej był częścią Austro-Węgier) oraz Górnego Śląska, który od 1742 roku należał do Prus.

Granice diecezji, liczącej 4225 km kw., pokrywały się prawie w całości z granicami województwa śląskiego. W 1938 roku, na krótko, biskupowi katowickiemu przekazano pod zarząd jeszcze jeden fragment diecezji wrocławskiej, leżącej na terytorium Czechosłowacji, tzw. Zaolzie, w sumie trzy dekanaty: Frysztat, Jabłonków i Karwina. Dodatkowo 13 I 1939 r. bp S. Adamski przejął zarząd nad skrawkiem diecezji nitrzańskiej w okręgu czadeckim ( dwie parafie: Czerne i Skalite). Z dniem l stycznia 1940 r. Zaolzie powróciło pod jurysdykcję biskupa wrocławskiego.

W 1992 roku po kilku latach przygotowań, papież Jan Paweł II bullą „Totus Tuus Poloniae Populus” z dnia 25 III 1992 r. dokonał reorganizacji terytorialnej Kościoła w Polsce. Powstało 13 nowych diecezji, w tym gliwicka i bielsko-żywiecką, które przejęły niektóre dekanaty należące do diecezji katowickiej. Diecezja katowicka została podniesiona do rangi archidiecezji i wraz z diecezjami gliwicką i opolską, stanowi metropolię katowicką (zwaną też metropolią górnośląską). Głównymi patronem archidiecezji są Matka Boża Piekarska oraz św. Jacek.