Modernizm

[[Kategoria:]]

Autor: prof. dr hab. Ewa Chojecka

ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

TOM: 2 (2015)

Kierunki nowoczesności w okresie międzywojennym na obszarze województwa śląskiego. Określanie sztuki architektonicznej XX wieku pojmowanej w kategoriach nowoczesności powstało w opozycji do norm dawnych, zwłaszcza XIX- wiecznego historyzmu. Nowe kierunki w obrębie architektury oraz przedmiotów codziennego użytku (pojawia się pojęcie design) stosują nowe zasady projektowania i nowe kategorie estetyczne.

Termin „modernizm” bywa wieloznaczny. Niektórzy pojmują go szeroko, obejmując tym także zjawiska sztuki początku XX wieku w kręgu tak zwanego art nouveau, inni skupiają się tylko na nurtach okresu międzywojennego (1922- 1939), zdominowanych przez radykalny funkcjonalizm inspirowany wzorami Le Corbusiera , twórców holenderskich i środowiskiem niemieckiego Bauhausu. Modernizm posiada szereg nurtów i odmian, które wszakże dadzą się sprowadzić do pewnych cech wspólnych. Są to: wymóg prostoty i funkcjonalności, prosta kubizująca forma, brak ornamentacji, asymetryczne zestawianie poszczególnych członów budowli. Posługiwano się nowymi technologiami: konstrukcji stalowych i stalowo-betonowych umożliwiających wznoszenie pierwszych wieżowców. Pojawia sie na tym tle hasło propagandowe o ich „amerykańskości”. Rzecz sprowadzana była do lapidarnego hasła „form follows function” (forma idzie za funkcją). Architektura modernizmu niepozbawiona była, zwłaszcza w swym początkowym okresie , silnych akcentów

- 2 - socjalnych- ideą szerokiego dostępu do nowej architektury jako gwaranta godnego życia znajdywała szeroki rezonans.

Bibliografia

1. Syska A., Kiełkowski T., Styl gotycki wyklucza się. Miedzywojenna architektura w województwie śląskim, Katowice 2015.
2. Modernizmy. Architektura nowoczesności w II Rzeczpospolitej, w: Katowice i województwo śląskie, red. A. Szczerski, t. 2. Kraków 2014.
3. Stoertkuhl B., Moderne Architektur in Schlesien 1900- 1939. Baukultur und Politik, Muenchen 2013.
4. Oblicza modernizmu w architekturze. Paradygmat luksusu w architekturze modernizmu XX wieku. ”Trójgłowy smok”. Architektura dwudziestolecia międzywojennego na Górnym Śląsku (1922- 1939), red. R. Nakonieczny, J. Wojtas-Swoszowska, Katowice 2013.
5. Borowik A., Słownik architektów, inżynierów i budowniczych związanych z Katowicami w okresie międzywojennym, Katowice 2012.
6. Odorowski W., Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939, Katowice 1994, 2013.
7. Czernek P., Modern. Szlakiem cieszyńskiej moderny, Cieszyn 2012.
8. Chojecka E., Gorzelik J., Kozina I., Szczypka-Gwiazda B., Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, Katowice 2004, 2009.
9. Szczypka-Gwiazda B., Pomiędzy praktyką a utopią. Trójmiasto Bytom–Zabrze–Gliwice jako przykład koncepcji miasta przemysłowego czasów Republiki Weimarskiej. Prace naukowe UŚ, nr. 2164, Katowice 2003.
10. Jodliński L., Dom Tekstylny Weichmanna w Gliwicach. Nieznane dzieło Ericha Mendelsohna, Gliwice 2004.
11. Chojecka E., Miasto jako dzieło sztuki. Architektura i urbanistyka Bielska-Białej do 1939 roku, Bielsko-Biała 1987, 1994.