Metropolia górnośląska

Metropolia katowicka zwana najczęściej „górnośląską” jest jedną z 14 metropolii Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. W jej skład wchodzą: archidiecezja katowicka, diecezja gliwicka, Diecezja Opolska. Organizacja Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej, biorąc pod uwagę zmiany granic politycznych, została w poważnym stopniu zakłócona na ziemiach, które zostały włączone w granice republik sowieckich. Natomiast w wyniku ustaleń w Jałcie i Poczdamie w granice Polski zostały włączone Ziemie Zachodnie i Północne, które kościelne dotychczas należały do Kościoła niemieckiego. Stan tymczasowości na Ziemiach Północnych i Zachodnich trwał do 1970 roku, a na ziemiach wschodnich Polski aż do 1992 roku. Okolicznością sprzyjającą uporządkowaniu organizacji terytorialnej Kościoła było umowa, między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków, podpisana w Warszawie 7 grudnia 1970 roku oraz ustawa z 17 maja 1989 roku regulująca status Kościoła w Polsce, w tym także przywrócenie hierarchii kościelnej w dawnych republikach sowieckich oraz powstanie diecezji w Białymstoku. Oficjalnie proces reorganizacji rozpoczął się pod koniec 1991 roku. Papież Jan Paweł II w liście do prymasa Polski kard. Józefa Glempa (4 października 1991) postulował tworzenie nowych diecezji; w mniejszym stopniu brano pod uwagę granice historyczne, a w większym kryterium ilościowe. Idea podziału, zakładająca w najbardziej ogólnym zarysie podział dużych diecezji, zarówno pod względem terytorialnym jak i ludnościowym, mieściła się w nauce soboru watykańskiego II. Celem zmian było „pełniejsze dostosowanie misji Kościoła — czyli wszechstronnie pojętej ewangelizacji — do warunków i wymagań, jakie stawiają czasy, w których żyjemy, i w których wypadnie żyć następnym pokoleniom na naszej ojczystej ziemi". 10 października 1991 roku Konferencja Episkopatu Polski powołała Komisję do Spraw Podziału Administracyjnego Kościoła w Polsce pod przewodnictwem kardynała Franciszka Macharskiego. 30 października 1991 roku w czasie rozmów na temat reorganizacji Kościoła padła propozycja, aby Górny Śląsk otrzymał metropolię. W kurii katowickiej opracowano założenia nowej organizacji terytorialnej Kościoła na Górnym Śląsku, zakładające podział diecezji katowickiej i powstanie dwóch nowych: gliwickiej i bielskiej. Projektowane zmiany były zbieżne z programem regionalizacji opracowanym w odniesieniu do Górnego Śląska przez Urząd Wojewódzki w Katowicach, a także konsultowane z władzami państwowymi. Ludność - ok. 4 mln. Papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992 zreorganizował dotychczas istniejącą strukturę metropolitalną, do 5 istniejących metropolii doszło 9 nowych, w tym katowicka zwaną też metropolią górnośląską. W skład metropolii katowickiej jako sufraganie weszły diecezje: opolska i gliwicka. Podniósł jednocześnie do godności arcybiskupa metropolity katowickiego biskupa Damiana Zimonia.

Archidiecezja katowicka

Zgodnie z ideą kierującą zmianami w Kościele polskim, z liczebnie dużej diecezji katowickiej (patrz archidiecezja katowicka) wyłączono 13 dekanatów. Dekanaty: Lubliniec, Woźniki, Sadów, Tarnowskie Góry-Centrum, Tarnowskie Góry-Zachód i część dekanatu piekarskiego (parafie: N. Chechło, Świerklaniec, Orzech i Sucha Góra) weszły w skład nowo utworzonej diecezji gliwickiej. W sumie, diecezja katowicka oddała diecezji gliwickiej 48 parafii z ok. 200 tys. wiernych, ok. 800 km kw. czyli blisko 1/4 obszaru diecezji. W ramach archidiecezji katowickiej pozostały Piekary, centrum pielgrzymkowe przemysłowego Śląska. Dalsze 8 dekanatów: Bielsko-Centrum, Bielsko-Zachód, Cieszyn, Czechowice, Istebna, Skoczów, Strumień, Wisła weszło w skład innej, nowo utworzonej diecezji na południu Polski - diecezji bielsko-żywieckiej. Diecezji bielsko-żywieckiej diecezja katowicka oddała 84 parafie, ok. 1000 km. kw., z 350 tyś. wiernych. Stanowi to pod względem terytorialnym ok. 1/4 dotychczasowego obszaru diecezji katowickiej. Obecnie na terenie archidiecezji katowickiej podzielonej na 30 dekanatów mieszka ok. 1450 tys. wiernych. Terytorialnie, prócz kilku dekanatów południowo - zachodnich, archidiecezja katowicka obejmuje przede wszystkim obszar przemysłowego Śląska.

Diecezja opolska

Konferencja w Poczdamie (17 lipca- 2 sierpnia 1945) ustaliła granice Polski. Nowe granice państwowe pozostawiły po stronie polskiej całą diecezję gdańską i wolną prałaturę w Pile, diecezję warmińską, prawie całą archidiecezję wrocławską, dużą część diecezji berlińskiej, a także niewielką część archidiecezji praskiej (okręg Kłodzka), ołomunieckiej (okręg Głubczyc) i skrawek diecezji miśnieńskiej (okręg Bogatyni). Z kolei po stronie czeskiej diecezja wrocławska pozostawiała Zaolzie a po stronie niemieckiej niewielki obszar w okolicach Görlitz - Zgorzelec. Posługując specjalnymi pełnomocnictwami udzielonymi przez Stolice Apostolską w dniu 8 lipca 1945 roku , kard. August Hlond dekretem z dnia 15 sierpnia 1945 roku ustanowił nowe jednostki terytorialne – administratury apostolskie i zamianował ich rządców. We Wrocławiu – administratorem apostolskim został ustanowiony ks. dr Karol Milik, dla okręgu opolskiego – ks. dr Bolesław Kominek, w Gorzowie Wlkp. - ks. dr Edmund Nowicki. Wszyscy administratorzy otrzymali uprawnienia jurysdykcyjne biskupów rezydencjalnych. Decyzją władz politycznych 26 stycznia 1951 zostali usunięci administratorzy apostolscy mianowani przez kard. Hlonda. Powołując się na punkt 3 porozumienia między Rządem a Episkopatem z 14 kwietnia 1950 rząd zarządził likwidację "stanu tymczasowości" w administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich w postaci administratur apostolskich i polecił usunięcie dotychczasowych rządców a na ich miejsce nakazał wybrać wikariuszy kapitulnych. 6 lutego prymas Stefan Wyszyński zmuszony sytuacją polityczną udzielił jurysdykcji kanonicznej wskazanemu przez konsultorów diecezjalnych w Opolu - ks. Emilowi Kobierzyckiemu. Wynik wyborów do Bundestagu 1969 roku zmienił sytuację polityczną w samych Zachodnich Niemczech, a pośrednio wpłynął na zmianę stosunków polsko- niemieckich. Mimo, że Polska nie graniczyła z Niemcami zachodnimi, to jednak rządowi polskiemu zależało na uregulowaniu granic z obydwa pastwami niemieckimi. 20 listopada 1970 parafowano, a 8 grudnia 1970 w Warszawie podpisane zostało porozumienie potwierdzające zachodnie granice Polski. To porozumienie z kolei umożliwiało uregulowanie także statusu organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych Papież Paweł VI bullą „Episcoporum Poloniae” z 28 czerwca 1972, ustanowił na Ziemiach Zachodnich nowe diecezje. Poza określeniem nowych granic archidiecezji wrocławskiej powstały nowe: Szczecińsko-Kamieńska z siedzibą w Szczecinie, Gorzowska z siedzibą w Gorzowie Wlkp., Koszalińsko-Kołobrzeska z siedzibą w Koszalinie i diecezja Opolska z siedzibą w Opolu. Erygowana przez papieża Pawła VI diecezja opolska początkowo wchodziła w skład metropolii wrocławskiej. Od 1992 roku wraz z diecezją gliwicką i archidiecezją katowicką wchodzi w skład metropolii górnośląskiej. Obszar diecezji opolskiej liczy 8033 km kwadratowych. Mieszka na nim : 888 000 ludności, w tym 848000 katolików. Diecezja składa się z 398 parafii, ujętych w 36 dekanatów.

Powierzchnia diecezji	8033 km2
Liczba mieszkańców	900 000
Liczba katolików Liczba kościołów i kaplic parafialnych	860 000 398
Liczba kościołów nieparafialnych	209
Liczba dekanatów	36
Liczba parafii	398
Liczba księży diecezjalnych	704
Zgromadzeń zakonnych męskich	15
Zgromadzeń zakonnych żeńskich	20