Pilica

Autorzy: Prof UŚ dr hab. Mariusz Rzętała, dr Robert Machowski

fragment hasła: Dorzecze Wisły

Północno-wschodnia część województwa śląskiego leży w dorzeczu Wisły i odwadniana jest do tej rzeki za pośrednictwem źródłowego odcinka Pilicy oraz jej dopływów. Całkowita długość tej rzeki wynosi 319 km, jednak na opisywanym obszarze płynie ona jedynie przez około 56 km. Źródła Pilicy znajdują się na terenie miasta o tej samej nazwie, a położone są na wysokości 348 m n.p.m. Początkowo na odcinku około 16 km rzeka płynie z zachodu na wschód. W okolicy miejscowości Żarnowiec zmienia kierunek na północny. Po przepłynięciu około 9 km rzeka opuszcza opisywany teren w okolicy miejscowości Dąbrowica i wkracza na obszar woj. świętokrzyskiego. Poza województwem śląskim, Pilica płynie na odcinku około 5 km i ponownie na opisywanym terenie pojawia się na południe od Szczekocin. W miejscu tym niewielkiemu odchyleniu ulega także jej bieg, a rzeka zmienia kierunek na północno-zachodni. Po dopłynięciu do miasta Koniecpol jej kierunek zmienia się na północno-wschodni, który utrzymuje do granic województwa śląskiego w okolicy miejscowości Wólka i Silpia Duża.

Pilica na obszarze województwa śląskiego otrzymuje przede wszystkim dopływy lewobrzeżne, odwadniające opisywany teren, a prawobrzeżne są mniej liczne. Podążając z biegiem rzeki do Pilicy uchodzą nieco krótsze dopływy takiej jak: Udarka, Uniejówka, Goleniówka, Białka, Kalenica i Załężówka. Największym dopływem Pilicy na obszarze woj. śląskiego jest Krztynia o długości 24,8 km, która z kolei zasilana jest wodami Białki i Żebrówki o długości 22,9 km.

Średnie roczne przepływy Pilicy w Szczekocinach kształtują się na poziomie blisko 2,5 m3/s. Jakość wód Pilicy kształtowana jest w głównej mierze przez antropopresję rolniczą. To właśnie ta forma użytkowania terenu dominuje w zlewni tej rzeki. Z tego też względu w ciągu roku obserwuje się duże zróżnicowanie jakościowe wód powierzchniowych. Wynika to bezpośrednio z przebiegu procesów wegetacyjnych a właściwie zabiegów agrotechnicznych stosowanych na gruntach rolnych. Dlatego też Pilicą mogą płynąć wody od umownie czystych, po silnie zanieczyszczone wody, które nie odpowiadają standardom jakościowym stawianym wodom powierzchniowym.