Wettynowie: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
Wettinowie – Wettyni, Wettinowie, z j. niem. Wettiner; niemiecka dynastia wywodząca się z trenów Saksonii-Anhalt, panująca w Miśni, Turyngii i Saksonii, w Polsce 1697-1763 (August II oraz August III) i w 1807-1815 w Księstwie Warszawskim. | |||
==Historia Dynastii== | |||
Przedstawiciele tej dynastii panowali w Miśni, Saksonii, księstwach Turyngii, zasiadali na tronie polskim: August II oraz August III. W 1423 roku dynastia Wettinów oraz księstwo sasko-wittenberskie uzyskali godność elektora Rzeszy, odtąd całość ich posiadłości określano nazwą Saksonia. | |||
W 1485 r. nastąpił podział dynastii na dwie linie: starszą – ernestyńską – elektorską, panującą w Wittemberdze i w części Turyngii oraz młodszą – albertyńską panującą w Miśni i Turyngii. Boczną linię stanowi dynastia sasko-koburska. Nazwa pochodzi od księstwa, w którym panowali Sachsen-Coburg-Gotha. Koburgowie panowali w Anglii, Belgii, Bułgarii, Portugalii. | |||
==Królowie Polski August II I August III== | |||
Ta tronie polskim także zasiadali przedstawiciele tej dynastii: August II, zwany Mocnym, elektor saski (jako Fryderyk August I) urodzony dnia 12 maja 1670 roku w Dreźnie. Był synem elektora Jana Jerzego III i Anny Zofii, księżniczki duńskiej. Rządził Polską w latach 1697-1706 i od 1709 roku do 1733 roku. Okres jego rządów doprowadził do stopniowego upadku Polski, jednak Saksonia pod jego rządami rozwijała się politycznie, gospodarczo i kulturalnie. Był zwolennikiem władzy absolutnej. | |||
August II w 1700 roku jako elektor saski przystąpił do wojny północnej 1700-1721, decyzją tą wciągał do wojny Polskę. W 1704 roku opozycyjna ustosunkowana szlachta skupiona w konfederacji warszawskiej ogłosiła detronizację króla, który abdykował<ref>Na rzecz Stanisław Leszczyńskiego.</ref> w 1706 roku i podpisał traktat w Altranstädt. Pomoc Piotra I i zwycięstwo rosyjskie pod Połtawą, a także poparcie szlachty skupionej w konfederacji sandomierskiej umożliwiły mu ponowne objęcie tronu. Obawa szlachty polskiej przed tendencjami absolutystycznymi króla oraz ekscesy wojsk saskich doprowadziły do zawiązania konfederacji tarnogrodzkiej w latach 1715-1717, zakończonej za pośrednictwem rosyjskim kompromisowym układem warszawskim i zwołaniem jednodniowego Sejmu Niemego<ref> Nazwany „niemym”, ponieważ w jego trakcie nie dopuszczono posłów do głosu w obawie przed zerwaniem obrad.</ref> w dniu 1 lutego 1717 roku, pod jego protekcją i gwarancją zapewnił niezmienność ustroju Rzeczpospolitej. Zmarł dnia 1 lutego 1733 roku w Warszawie. August II, jako władca Rzeczypospolitej, wzbudza kontrowersje wśród historyków i spotkać można różne oceny jego rządów. | |||
Rządy w Polsce po jego śmierci objął syn August III<ref>Jego matką była Katarzyna Eberhardyna, z bocznej linii Hohenzollernów.</ref>, który urodził się dnia 17 października 1696 roku w Dreźnie (jako elektor saski Fryderyk August II) i król Polski od 1733 do 1763 roku. Został wybrany królem dzięki zbrojnej interwencji wojsk rosyjskich oraz saskich, które pokonały Stanisława Leszczyńskiego jego kontrkandydata. W polityce zewnętrznej współpracował z Rosją. W okresie wojen śląskich kluczył między Austrią a Prusami, ułatwiając Prusom takim działaniem zajęcie Śląska. | |||
Jego rządy były pozbawione szerszych koncepcji politycznych, były okresem walki koterii magnackich, a przede wszystkim okresem wzrastającej zależności od sąsiadów Rzeczpospolitej, a także dezorganizacji ustrojowo-politycznej. Zmarł dnia 5 października 1763 roku w Dreźnie. | |||
==Księstwo Warszawskie 1807-1815== | |||
Księstwo Warszawskie utworzone przez Napoleona istniało na mapie Europy w latach 1807-1815. Powstało na mocy traktatów zawartego w Tylży 7–9 lipca 1807 roku między Francją, Rosją i Prusami jako państwo niepodległe w sojuszu z Francją. Terytorium Księstwa stanowiły ziemie II i III zaboru pruskiego, jednak bez Gdańska oraz obwodu białostockiego, obejmowało ono okręg nadnotecki i ziemię chełmińską. Był to obszar ok. 104 tys. km2, z 2,6 mln mieszkańców. W 1809 roku po zawarciu z Austrią pokoju w Schönbrunn obszar Księstwa Warszawskiego powiększył się o ziemie części zaboru austriackiego i wynosił 155 tys. km2, z 4,3 mln mieszkańców. Ustrój Księstwa Warszawskiego określiła nadana dnia 22 lipca 1807 roku w Dreźnie Konstytucja Księstwa Warszawskiego. Było ono monarchią konstytucyjną związaną unią personalną z Saksonią, dziedziczną w ramach dynastii. Na tron powołano króla saskiego Fryderyka Augusta jako księcia warszawskiego. Tym samym w nawiązaniu do postanowień Konstytucji 3 maja został on monarchą polskim. Fryderyk August na stałe przebywał w Saksonii, jedynie kilka razy odwiedził Warszawę. W związku z tym nie miał większego wpływu na bieg wydarzeń w Polsce. Polityka zagraniczna stanowiąca wyłączny atrybut króla saskiego była ściśle podporządkowana interesom politycznym Napoleona I. Obszar Księstwa został podzielony na departamenty: poznański, kaliski, bydgoski, warszawski, płocki, łomżyński; od 1809 także radomski, krakowski, lubelski i siedlecki. | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
Czajka M., Kamler M., W. Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995, s.1215. | *Czajka M., Kamler M., W. Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995, s. 1215. | ||
Czok K., Am Hofe August des Starken, Leipzig 1989 | *Czok K., Am Hofe August des Starken, Leipzig 1989 | ||
Czok K., August der Starke und Kursachsen, Leipzig 1987. | *Czok K., August der Starke und Kursachsen, Leipzig 1987. | ||
Czubaty J., Księstwo Warszawskie (1807-1815), Warszawa 2011. | *Czubaty J., Księstwo Warszawskie (1807-1815), Warszawa 2011. | ||
Dernałowicz M., Portret Familii, Warszawa 1990. | *Dernałowicz M., Portret Familii, Warszawa 1990. | ||
Dunin-Borkowski J., Dunin-Wąsowicz M., Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, Lwów 1910. | *Dunin-Borkowski J., Dunin-Wąsowicz M., Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, Lwów 1910. | ||
Gierowski J. A., August III, w: Poczet królów i książąt polskich, red. naukowa A. Garlicki, Warszawa 1991. | *Gierowski J. A., August III, w: Poczet królów i książąt polskich, red. naukowa A. Garlicki, Warszawa 1991. | ||
Jarochowski K., Dzieje panowania Augusta II, od śmierci Jana III do chwili wstąpienia Karola XII na ziemię polską, Poznań 1856. | *Jarochowski K., Dzieje panowania Augusta II, od śmierci Jana III do chwili wstąpienia Karola XII na ziemię polską, Poznań 1856. | ||
Jasińska T., Księstwo Warszawskie 1806-1807, Warszawa 1995. | *Jasińska T., Księstwo Warszawskie 1806-1807, Warszawa 1995. | ||
Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, Warszawa 1996. | *Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, Warszawa 1996. | ||
Księstwo Warszawskie w historii i tradycji napoleońskiej (1807-2007), pod red. K. Bucholc-Srogosz, M. Trąbskiego, Częstochowa 2008. | *Księstwo Warszawskie w historii i tradycji napoleońskiej (1807-2007), pod red. K. Bucholc-Srogosz, M. Trąbskiego, Częstochowa 2008. | ||
Księstwo Warszawskie, jego utworzenie się i dzieje, opowiedział S. Thugutt, Warszawa 1907. | *Księstwo Warszawskie, jego utworzenie się i dzieje, opowiedział S. Thugutt, Warszawa 1907. | ||
Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, pod red. M. Serwańskiego i J. Dobosza, Poznań 1998. | *Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, pod red. M. Serwańskiego i J. Dobosza, Poznań 1998. | ||
Staszewski J., August II Mocny, Wrocław – Warszawa – Kraków 1998. | *Staszewski J., August II Mocny, Wrocław – Warszawa – Kraków 1998. | ||
Staszewski J., August III Sas, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1989. | *Staszewski J., August III Sas, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1989. | ||
Staszewski J., Wettynowie, Olsztyn 2005. | *Staszewski J., Wettynowie, Olsztyn 2005. | ||
Staszewski J., Wettynowie, w: Dynastie Europy, Wrocław – Warszawa – Kraków 2003. | *Staszewski J., Wettynowie, w: Dynastie Europy, Wrocław – Warszawa – Kraków 2003. | ||
Wierzbicki P., August II, w: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, pod red. E. Wygodnik, Kraków 2003, s. 29-36. | *Wierzbicki P., August II, w: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, pod red. E. Wygodnik, Kraków 2003, s. 29-36. | ||
Wierzbicki P., August III, w: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, pod red. E. Wygodnik, Kraków 2003, s. 36-41. | *Wierzbicki P., August III, w: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, pod red. E. Wygodnik, Kraków 2003, s. 36-41. | ||
Willaume J., Fryderyk August jako książę warszawski (1807–1815), Warszawa 1939. | *Willaume J., Fryderyk August jako książę warszawski (1807–1815), Warszawa 1939. | ||
Zahorski A., August II, w: Poczet królów i książąt polskich, red. naukowa A. Garlicki, Warszawa 1991. | *Zahorski A., August II, w: Poczet królów i książąt polskich, red. naukowa A. Garlicki, Warszawa 1991. | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
Wersja z 09:22, 18 mar 2016
[[Kategoria:]] [[Kategoria:]] [[Kategoria:]] [[Kategoria:]] Autor: Anna Pachowicz
- ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
- TOM: 2 (2015)
Wettinowie – Wettyni, Wettinowie, z j. niem. Wettiner; niemiecka dynastia wywodząca się z trenów Saksonii-Anhalt, panująca w Miśni, Turyngii i Saksonii, w Polsce 1697-1763 (August II oraz August III) i w 1807-1815 w Księstwie Warszawskim.
Historia Dynastii
Przedstawiciele tej dynastii panowali w Miśni, Saksonii, księstwach Turyngii, zasiadali na tronie polskim: August II oraz August III. W 1423 roku dynastia Wettinów oraz księstwo sasko-wittenberskie uzyskali godność elektora Rzeszy, odtąd całość ich posiadłości określano nazwą Saksonia. W 1485 r. nastąpił podział dynastii na dwie linie: starszą – ernestyńską – elektorską, panującą w Wittemberdze i w części Turyngii oraz młodszą – albertyńską panującą w Miśni i Turyngii. Boczną linię stanowi dynastia sasko-koburska. Nazwa pochodzi od księstwa, w którym panowali Sachsen-Coburg-Gotha. Koburgowie panowali w Anglii, Belgii, Bułgarii, Portugalii.
Królowie Polski August II I August III
Ta tronie polskim także zasiadali przedstawiciele tej dynastii: August II, zwany Mocnym, elektor saski (jako Fryderyk August I) urodzony dnia 12 maja 1670 roku w Dreźnie. Był synem elektora Jana Jerzego III i Anny Zofii, księżniczki duńskiej. Rządził Polską w latach 1697-1706 i od 1709 roku do 1733 roku. Okres jego rządów doprowadził do stopniowego upadku Polski, jednak Saksonia pod jego rządami rozwijała się politycznie, gospodarczo i kulturalnie. Był zwolennikiem władzy absolutnej.
August II w 1700 roku jako elektor saski przystąpił do wojny północnej 1700-1721, decyzją tą wciągał do wojny Polskę. W 1704 roku opozycyjna ustosunkowana szlachta skupiona w konfederacji warszawskiej ogłosiła detronizację króla, który abdykował[1] w 1706 roku i podpisał traktat w Altranstädt. Pomoc Piotra I i zwycięstwo rosyjskie pod Połtawą, a także poparcie szlachty skupionej w konfederacji sandomierskiej umożliwiły mu ponowne objęcie tronu. Obawa szlachty polskiej przed tendencjami absolutystycznymi króla oraz ekscesy wojsk saskich doprowadziły do zawiązania konfederacji tarnogrodzkiej w latach 1715-1717, zakończonej za pośrednictwem rosyjskim kompromisowym układem warszawskim i zwołaniem jednodniowego Sejmu Niemego[2] w dniu 1 lutego 1717 roku, pod jego protekcją i gwarancją zapewnił niezmienność ustroju Rzeczpospolitej. Zmarł dnia 1 lutego 1733 roku w Warszawie. August II, jako władca Rzeczypospolitej, wzbudza kontrowersje wśród historyków i spotkać można różne oceny jego rządów.
Rządy w Polsce po jego śmierci objął syn August III[3], który urodził się dnia 17 października 1696 roku w Dreźnie (jako elektor saski Fryderyk August II) i król Polski od 1733 do 1763 roku. Został wybrany królem dzięki zbrojnej interwencji wojsk rosyjskich oraz saskich, które pokonały Stanisława Leszczyńskiego jego kontrkandydata. W polityce zewnętrznej współpracował z Rosją. W okresie wojen śląskich kluczył między Austrią a Prusami, ułatwiając Prusom takim działaniem zajęcie Śląska. Jego rządy były pozbawione szerszych koncepcji politycznych, były okresem walki koterii magnackich, a przede wszystkim okresem wzrastającej zależności od sąsiadów Rzeczpospolitej, a także dezorganizacji ustrojowo-politycznej. Zmarł dnia 5 października 1763 roku w Dreźnie.
Księstwo Warszawskie 1807-1815
Księstwo Warszawskie utworzone przez Napoleona istniało na mapie Europy w latach 1807-1815. Powstało na mocy traktatów zawartego w Tylży 7–9 lipca 1807 roku między Francją, Rosją i Prusami jako państwo niepodległe w sojuszu z Francją. Terytorium Księstwa stanowiły ziemie II i III zaboru pruskiego, jednak bez Gdańska oraz obwodu białostockiego, obejmowało ono okręg nadnotecki i ziemię chełmińską. Był to obszar ok. 104 tys. km2, z 2,6 mln mieszkańców. W 1809 roku po zawarciu z Austrią pokoju w Schönbrunn obszar Księstwa Warszawskiego powiększył się o ziemie części zaboru austriackiego i wynosił 155 tys. km2, z 4,3 mln mieszkańców. Ustrój Księstwa Warszawskiego określiła nadana dnia 22 lipca 1807 roku w Dreźnie Konstytucja Księstwa Warszawskiego. Było ono monarchią konstytucyjną związaną unią personalną z Saksonią, dziedziczną w ramach dynastii. Na tron powołano króla saskiego Fryderyka Augusta jako księcia warszawskiego. Tym samym w nawiązaniu do postanowień Konstytucji 3 maja został on monarchą polskim. Fryderyk August na stałe przebywał w Saksonii, jedynie kilka razy odwiedził Warszawę. W związku z tym nie miał większego wpływu na bieg wydarzeń w Polsce. Polityka zagraniczna stanowiąca wyłączny atrybut króla saskiego była ściśle podporządkowana interesom politycznym Napoleona I. Obszar Księstwa został podzielony na departamenty: poznański, kaliski, bydgoski, warszawski, płocki, łomżyński; od 1809 także radomski, krakowski, lubelski i siedlecki.
Bibliografia
- Czajka M., Kamler M., W. Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, Warszawa 1995, s. 1215.
- Czok K., Am Hofe August des Starken, Leipzig 1989
- Czok K., August der Starke und Kursachsen, Leipzig 1987.
- Czubaty J., Księstwo Warszawskie (1807-1815), Warszawa 2011.
- Dernałowicz M., Portret Familii, Warszawa 1990.
- Dunin-Borkowski J., Dunin-Wąsowicz M., Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, Lwów 1910.
- Gierowski J. A., August III, w: Poczet królów i książąt polskich, red. naukowa A. Garlicki, Warszawa 1991.
- Jarochowski K., Dzieje panowania Augusta II, od śmierci Jana III do chwili wstąpienia Karola XII na ziemię polską, Poznań 1856.
- Jasińska T., Księstwo Warszawskie 1806-1807, Warszawa 1995.
- Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, Warszawa 1996.
- Księstwo Warszawskie w historii i tradycji napoleońskiej (1807-2007), pod red. K. Bucholc-Srogosz, M. Trąbskiego, Częstochowa 2008.
- Księstwo Warszawskie, jego utworzenie się i dzieje, opowiedział S. Thugutt, Warszawa 1907.
- Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, pod red. M. Serwańskiego i J. Dobosza, Poznań 1998.
- Staszewski J., August II Mocny, Wrocław – Warszawa – Kraków 1998.
- Staszewski J., August III Sas, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1989.
- Staszewski J., Wettynowie, Olsztyn 2005.
- Staszewski J., Wettynowie, w: Dynastie Europy, Wrocław – Warszawa – Kraków 2003.
- Wierzbicki P., August II, w: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, pod red. E. Wygodnik, Kraków 2003, s. 29-36.
- Wierzbicki P., August III, w: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, pod red. E. Wygodnik, Kraków 2003, s. 36-41.
- Willaume J., Fryderyk August jako książę warszawski (1807–1815), Warszawa 1939.
- Zahorski A., August II, w: Poczet królów i książąt polskich, red. naukowa A. Garlicki, Warszawa 1991.
Przypisy
Źródła on-line
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/August-III;3872342.html http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/August-II;3872341.html
