Ziemia Częstochowska (region): Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
Pamiętając o trudnościach w definiowaniu granic administracyjnych ziemi częstochowskiej, warto pamiętać, że przy tworzeniu struktur kościelnych napotykano na podobne problemy. Przy okazji powołania [[Archidiecezja częstochowska|diecezji częstochowskiej]] jej pierwszy biskup dr [[Teodor Kubina]] w swoim liście pasterskim z 25 marca 1926 roku, pisał: „Częstochowa stała się stolicą biskupią, a ziemia częstochowska diecezją". Musi się tu jednak pojawić pytanie, czy granice diecezji częstochowskiej (określone w bulli papieża Piusa XI Vixdum Poloniae unitas od [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]] po ziemię wieluńską z Wieruszowem i Lututowem oraz od Prosny po [[Pilica|Pilicę]]) można utożsamić z granicami ziemi częstochowskiej? Odpowiedzieć na to pytanie pozytywnie nie sposób. | Pamiętając o trudnościach w definiowaniu granic administracyjnych ziemi częstochowskiej, warto pamiętać, że przy tworzeniu struktur kościelnych napotykano na podobne problemy. Przy okazji powołania [[Archidiecezja częstochowska|diecezji częstochowskiej]] jej pierwszy biskup dr [[Teodor Kubina]] w swoim liście pasterskim z 25 marca 1926 roku, pisał: „Częstochowa stała się stolicą biskupią, a ziemia częstochowska diecezją". Musi się tu jednak pojawić pytanie, czy granice diecezji częstochowskiej (określone w bulli papieża Piusa XI Vixdum Poloniae unitas od [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]] po ziemię wieluńską z Wieruszowem i Lututowem oraz od Prosny po [[Pilica|Pilicę]]) można utożsamić z granicami ziemi częstochowskiej? Odpowiedzieć na to pytanie pozytywnie nie sposób. | ||
Ma rację ks. prof. J. Związek, który napisał „przeszłość terytorialna Częstochowy i okolic pozwala jedynie stwierdzić, iż nie można precyzyjnie i jednoznacznie określić pod względem geograficznym terytorium ziemi częstochowskiej. Niemniej jednak należy z większą lub mniejszą dokładnością podać określenie ziemi częstochowskiej. Podstawą wyznaczenia tego terenu będą wszelkie jednostki administracyjne, które w ciągu wieków zakreślały granice z nazwą częstochowski. W ten sposób w skład ziemi częstochowskiej będą należeć tereny zamknięte od Zagłębia Dąbrowskiego po Wieruszów i Rozprzę oraz od Olesna, [[Lubliniec|Lublińca]] i Dobrodzienia po [[Koniecpol]] i [[Szczekociny]]”<ref>Tamże. s. 10.</ref>. | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
Wersja z 13:12, 24 lut 2016
[[Kategoria:]] Autor: prof. dr hab. Dariusz Złotkowski
- ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
- TOM: 2 (2015)
Popularne określenie regionu geograficzno-historycznego wokół Częstochowy, utożsamiane niekiedy z powiatem/województwem częstochowskim.
Termin „ziemia częstochowska” Pojęcie ziemia częstochowska jest związane z powstaniem i działalnością Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie, które zostało założone w 1932 roku. Stało się także tytułem regionalnego czasopisma („Ziemia Częstochowska”) nazwą własną dla publikacji, które ukazuje się po dziś dzień. Założyciel Towarzystwa, starosta częstochowski Kazimierz Kühn[1] pisząc przedmowę do pierwszego tomu artykułów poświęconych zagadnieniom regionalnym stwierdził „Ziemia Częstochowska" jako nazwa, która dała tytuł niniejszej książce, nie ma historycznego uzasadnienia. Ziemi Częstochowskiej wśród dawnych ziem Rzeczypospolitej niema”[2]. Autor przywołanej przedmowy nie potrafił także określić granic ziemi częstochowskiej „Ziemia Częstochowska obejmuje właściwie tylko obecny powiat administracyjny częstochowski i najbliższe jego okolice, wyraźnie swym charakterem i przejawami odrębności regionalnej ciążące do Częstochowy. Stałych więc granic tu niema[3].
Odzyskanie przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 roku przyniosło utworzenie polskiej administracji, w tym powiatu częstochowskiego. Patrz: Województwo częstochowskie. Od 1919 roku w Częstochowie istniało starostwo powiatowe, a od l stycznia 1933 roku starostwo grodzkie. Urząd starosty powiatowego i grodzkiego piastowała jedna osoba. Międzywojenny powiat częstochowski liczył 3 miasta, 21 gmin i 289 sołectw. Obejmował Częstochowę, Kłobuck i Krzepice oraz gminy wiejskie: Dźbów, Grabówkę, Kamienicę Polską, Kamyk, Kuźniczkę, Lipie, Miedźno, Mykanów, Olsztyn, Opatów, Panki, Poczesną, Popów, Złoty Potok, Przyrów, Przystajń, Rędziny, Rększowice, Wancerzów, Węglowice i Wrzosowę[4].
Jeśli nawet przyjąć, że granice ziemi częstochowskiej pokrywały się z międzywojennym obszarem powiatu częstochowskiego, to już po 1945 roku sprawa nie byłaby tak jasna. Po zakończeniu II wojny światowej następowały liczne zmiany terytorialne powiatu częstochowskiego. Z jego terytorium zostały wydzielone nowe powiaty - kłobucki, myszkowski, pajęczański. I wreszcie rok 1975, nawet pomniejszony powiat częstochowski wówczas został zlikwidowany. Co więc z ziemią częstochowską? Utworzone wtedy województwo częstochowskie, w żaden sposób nie dało się już utożsamić z tym pojęciem, ponieważ objęło ono swoimi granicami tereny, które dotychczas „nie były w jakikolwiek sposób określane nazwą częstochowskie”[5]. Zerwanie tradycyjnych więzów z Wieluniem i Radomskiem dopełniało reszty.
Pamiętając o trudnościach w definiowaniu granic administracyjnych ziemi częstochowskiej, warto pamiętać, że przy tworzeniu struktur kościelnych napotykano na podobne problemy. Przy okazji powołania diecezji częstochowskiej jej pierwszy biskup dr Teodor Kubina w swoim liście pasterskim z 25 marca 1926 roku, pisał: „Częstochowa stała się stolicą biskupią, a ziemia częstochowska diecezją". Musi się tu jednak pojawić pytanie, czy granice diecezji częstochowskiej (określone w bulli papieża Piusa XI Vixdum Poloniae unitas od Zagłębia Dąbrowskiego po ziemię wieluńską z Wieruszowem i Lututowem oraz od Prosny po Pilicę) można utożsamić z granicami ziemi częstochowskiej? Odpowiedzieć na to pytanie pozytywnie nie sposób.
Ma rację ks. prof. J. Związek, który napisał „przeszłość terytorialna Częstochowy i okolic pozwala jedynie stwierdzić, iż nie można precyzyjnie i jednoznacznie określić pod względem geograficznym terytorium ziemi częstochowskiej. Niemniej jednak należy z większą lub mniejszą dokładnością podać określenie ziemi częstochowskiej. Podstawą wyznaczenia tego terenu będą wszelkie jednostki administracyjne, które w ciągu wieków zakreślały granice z nazwą częstochowski. W ten sposób w skład ziemi częstochowskiej będą należeć tereny zamknięte od Zagłębia Dąbrowskiego po Wieruszów i Rozprzę oraz od Olesna, Lublińca i Dobrodzienia po Koniecpol i Szczekociny”[6].
Bibliografia
Przypisy
- ↑ AP w Kielcach (APK), Urząd Wojewódzki Kielecki (UWK), sygn. 22 865 Akta osobowe Kazimierz Kuhn, s. 1-142.
- ↑ K. Kuhn, Przedmowa, „Ziemia Częstochowska” 1934, t. I, s. 7.
- ↑ Tamże. s. 7.
- ↑ M. Antoniewicz, Struktury administracyjne na ziemiach zespolonych w województwie częstochowskim (od X wieku do 1975 roku), w: 20 lat województwa częstochowskiego, red. J. Mielczarek, Częstochowa 1995, s. 5-23.
- ↑ J. Związek, Ziemia Częstochowska w aspekcie historycznym, w: Słownik biograficzny ziemi częstochowskiej, red. J. Zakrzewski, t. I, Częstochowa 1998, s. 9.
- ↑ Tamże. s. 10.
