|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| <p style="text-align: justify;">[[Kategoria:wyznania i religie]]</p>
| | |
| <p style="text-align: justify;"> </p>
| | Metropolia katowicka zwana najczęściej „górnośląską” jest jedną z 14 metropolii Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. W jej skład wchodzą: archidiecezja katowicka, diecezja gliwicka, Diecezja Opolska. |
| <p style="text-align: justify;">Metropolia katowicka zwana najczęściej „górnośląską” jest jedną z 14 metropolii Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. W jej skład wchodzą: archidiecezja katowicka, diecezja gliwicka, Diecezja Opolska.</p>
| | Organizacja Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej, biorąc pod uwagę zmiany granic politycznych, została w poważnym stopniu zakłócona na ziemiach, które zostały włączone w granice republik sowieckich. Natomiast w wyniku ustaleń w Jałcie i Poczdamie w granice Polski zostały włączone Ziemie Zachodnie i Północne, które kościelne dotychczas należały do Kościoła niemieckiego. Stan tymczasowości na Ziemiach Północnych i Zachodnich trwał do 1970 roku, a na ziemiach wschodnich Polski aż do 1992 roku. Okolicznością sprzyjającą uporządkowaniu organizacji terytorialnej Kościoła było umowa, między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków, podpisana w Warszawie 7 grudnia 1970 roku oraz ustawa z 17 maja 1989 roku regulująca status Kościoła w Polsce, w tym także przywrócenie hierarchii kościelnej w dawnych republikach sowieckich oraz powstanie diecezji w Białymstoku. Oficjalnie proces reorganizacji rozpoczął się pod koniec 1991 roku. |
| <p style="text-align: justify;">Organizacja Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej, biorąc pod uwagę zmiany granic politycznych, została w poważnym stopniu zakłócona na ziemiach, które zostały włączone w granice republik sowieckich. Natomiast w wyniku ustaleń w Jałcie i Poczdamie w granice Polski zostały włączone Ziemie Zachodnie i Północne, które kościelne dotychczas należały do Kościoła niemieckiego. Stan tymczasowości na Ziemiach Północnych i Zachodnich trwał do 1970 roku, a na ziemiach wschodnich Polski aż do 1992 roku. Okolicznością sprzyjającą uporządkowaniu organizacji terytorialnej Kościoła było umowa, między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków, podpisana w Warszawie 7 grudnia 1970 roku oraz ustawa z 17 maja 1989 roku regulująca status Kościoła w Polsce, w tym także przywrócenie hierarchii kościelnej w dawnych republikach sowieckich oraz powstanie diecezji w Białymstoku. Oficjalnie proces reorganizacji rozpoczął się pod koniec 1991 roku.</p>
| | Papież Jan Paweł II w liście do prymasa Polski kard. Józefa Glempa (4 października 1991) postulował tworzenie nowych diecezji; w mniejszym stopniu brano pod uwagę granice historyczne, a w większym kryterium ilościowe. |
| <p style="text-align: justify;">Papież Jan Paweł II w liście do prymasa Polski kard. Józefa Glempa (4 października 1991) postulował tworzenie nowych diecezji; w mniejszym stopniu brano pod uwagę granice historyczne, a w większym kryterium ilościowe.</p>
| | Idea podziału, zakładająca w najbardziej ogólnym zarysie podział dużych diecezji, zarówno pod względem terytorialnym jak i ludnościowym, mieściła się w nauce soboru watykańskiego II. Celem zmian było „pełniejsze dostosowanie misji Kościoła — czyli wszechstronnie pojętej ewangelizacji — do warunków i wymagań, jakie stawiają czasy, w których żyjemy, i w których wypadnie żyć następnym pokoleniom na naszej ojczystej ziemi"<ref>Piotr Libera, Prawno-organizacyjne aspekty utworzenia metropolii katowickiej, [w:] Metropolia Katowicko-Górnośląska. [...], red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, Katowice 1994, s. 22-29 </ref>. |
| <p style="text-align: justify;">Idea podziału, zakładająca w najbardziej ogólnym zarysie podział dużych diecezji, zarówno pod względem terytorialnym jak i ludnościowym, mieściła się w nauce soboru watykańskiego II. Celem zmian było „pełniejsze dostosowanie misji Kościoła — czyli wszechstronnie pojętej ewangelizacji — do warunków i wymagań, jakie stawiają czasy, w których żyjemy, i w których wypadnie żyć następnym pokoleniom na naszej ojczystej ziemi".</p>
| | 10 października 1991 roku Konferencja Episkopatu Polski powołała Komisję do Spraw Podziału Administracyjnego Kościoła w Polsce pod przewodnictwem kardynała Franciszka Macharskiego. 30 października 1991 roku w czasie rozmów na temat reorganizacji Kościoła padła propozycja, aby Górny Śląsk otrzymał metropolię. W kurii katowickiej opracowano założenia nowej organizacji terytorialnej Kościoła na Górnym Śląsku, zakładające podział diecezji katowickiej i powstanie dwóch nowych: gliwickiej i bielskiej. Projektowane zmiany były zbieżne z programem regionalizacji opracowanym w odniesieniu do Górnego Śląska przez Urząd Wojewódzki w Katowicach, a także konsultowane z władzami państwowymi. Ludność - ok. 4 mln. |
| <p style="text-align: justify;">10 października 1991 roku Konferencja Episkopatu Polski powołała Komisję do Spraw Podziału Administracyjnego Kościoła w Polsce pod przewodnictwem kardynała Franciszka Macharskiego. 30 października 1991 roku w czasie rozmów na temat reorganizacji Kościoła padła propozycja, aby Górny Śląsk otrzymał metropolię. W kurii katowickiej opracowano założenia nowej organizacji terytorialnej Kościoła na Górnym Śląsku, zakładające podział diecezji katowickiej i powstanie dwóch nowych: gliwickiej i bielskiej. Projektowane zmiany były zbieżne z programem regionalizacji opracowanym w odniesieniu do Górnego Śląska przez Urząd Wojewódzki w Katowicach, a także konsultowane z władzami państwowymi. Ludność - ok. 4 mln.</p>
| | Papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992 zreorganizował dotychczas istniejącą strukturę metropolitalną, do 5 istniejących metropolii doszło 9 nowych, w tym katowicka zwaną też metropolią górnośląską. W skład metropolii katowickiej jako sufraganie weszły diecezje: opolska i gliwicka. Podniósł jednocześnie do godności arcybiskupa metropolity katowickiego biskupa Damiana Zimonia. |
| <p style="text-align: justify;">Papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992 zreorganizował dotychczas istniejącą strukturę metropolitalną, do 5 istniejących metropolii doszło 9 nowych, w tym katowicka zwaną też metropolią górnośląską. W skład metropolii katowickiej jako sufraganie weszły diecezje: opolska i gliwicka. Podniósł jednocześnie do godności arcybiskupa metropolity katowickiego biskupa Damiana Zimonia.</p>
| | |
| <h2 style="text-align: justify;"><strong>Archidiecezja katowicka</strong></h2>
| | ===Archidiecezja katowicka=== |
| <p style="text-align: justify;"> Zgodnie z ideą kierującą zmianami w Kościele polskim, z liczebnie dużej diecezji katowickiej (patrz archidiecezja katowicka) wyłączono 13 dekanatów. Dekanaty: Lubliniec, Woźniki, Sadów, Tarnowskie Góry-Centrum, Tarnowskie Góry-Zachód i część dekanatu piekarskiego (parafie: N. Chechło, Świerklaniec, Orzech i Sucha Góra) weszły w skład nowo utworzonej diecezji gliwickiej. W sumie, diecezja katowicka oddała diecezji gliwickiej 48 parafii z ok. 200 tys. wiernych, ok. 800 km kw. czyli blisko 1/4 obszaru diecezji. W ramach archidiecezji katowickiej pozostały Piekary, centrum pielgrzymkowe przemysłowego Śląska.</p>
| | |
| <p style="text-align: justify;">Dalsze 8 dekanatów: Bielsko-Centrum, Bielsko-Zachód, Cieszyn, Czechowice, Istebna, Skoczów, Strumień, Wisła weszło w skład innej, nowo utworzonej diecezji na południu Polski - diecezji bielsko-żywieckiej. Diecezji bielsko-żywieckiej diecezja katowicka oddała 84 parafie, ok. 1000 km. kw., z 350 tyś. wiernych. Stanowi to pod względem terytorialnym ok. 1/4 dotychczasowego obszaru diecezji katowickiej. Obecnie na terenie archidiecezji katowickiej podzielonej na 30 dekanatów mieszka ok. 1450 tys. wiernych. Terytorialnie, prócz kilku dekanatów południowo - zachodnich, archidiecezja katowicka obejmuje przede wszystkim obszar przemysłowego Śląska.</p>
| | Zgodnie z ideą kierującą zmianami w Kościele polskim, z liczebnie dużej diecezji katowickiej (patrz archidiecezja katowicka) wyłączono 13 dekanatów. Dekanaty: Lubliniec, Woźniki, Sadów, Tarnowskie Góry-Centrum, Tarnowskie Góry-Zachód i część dekanatu piekarskiego (parafie: N. Chechło, Świerklaniec, Orzech i Sucha Góra) weszły w skład nowo utworzonej diecezji gliwickiej. W sumie, diecezja katowicka oddała diecezji gliwickiej 48 parafii z ok. 200 tys. wiernych, ok. 800 km kw. czyli blisko 1/4 obszaru diecezji. W ramach archidiecezji katowickiej pozostały Piekary, centrum pielgrzymkowe przemysłowego Śląska. |
| <p style="text-align: justify;"> </p>
| | Dalsze 8 dekanatów: Bielsko-Centrum, Bielsko-Zachód, Cieszyn, Czechowice, Istebna, Skoczów, Strumień, Wisła weszło w skład innej, nowo utworzonej diecezji na południu Polski - diecezji bielsko-żywieckiej. Diecezji bielsko-żywieckiej diecezja katowicka oddała 84 parafie, ok. 1000 km. kw., z 350 tyś. wiernych. Stanowi to pod względem terytorialnym ok. 1/4 dotychczasowego obszaru diecezji katowickiej. Obecnie na terenie archidiecezji katowickiej podzielonej na 30 dekanatów mieszka ok. 1450 tys. wiernych. Terytorialnie, prócz kilku dekanatów południowo - zachodnich, archidiecezja katowicka obejmuje przede wszystkim obszar przemysłowego Śląska. |
| <h2 style="text-align: justify;"><strong>Diecezja opolska</strong></h2>
| | |
| <p style="text-align: justify;"> Konferencja w Poczdamie (17 lipca- 2 sierpnia 1945) ustaliła granice Polski. Nowe granice państwowe pozostawiły po stronie polskiej całą diecezję gdańską i wolną prałaturę w Pile, diecezję warmińską, prawie całą archidiecezję wrocławską, dużą część diecezji berlińskiej, a także niewielką część archidiecezji praskiej (okręg Kłodzka), ołomunieckiej (okręg Głubczyc) i skrawek diecezji miśnieńskiej (okręg Bogatyni). Z kolei po stronie czeskiej diecezja wrocławska pozostawiała Zaolzie a po stronie niemieckiej niewielki obszar w okolicach Görlitz - Zgorzelec.</p>
| | ===Diecezja opolska=== |
| <p style="text-align: justify;">Posługując specjalnymi pełnomocnictwami udzielonymi przez Stolice Apostolską w dniu 8 lipca 1945 roku , kard. August Hlond dekretem z dnia 15 sierpnia 1945 roku ustanowił nowe jednostki terytorialne – administratury apostolskie i zamianował ich rządców. We Wrocławiu – administratorem apostolskim został ustanowiony ks. dr Karol Milik, dla okręgu opolskiego – ks. dr Bolesław Kominek, w Gorzowie Wlkp. - ks. dr Edmund Nowicki. Wszyscy administratorzy otrzymali uprawnienia jurysdykcyjne biskupów rezydencjalnych.</p>
| | |
| <p style="text-align: justify;">Decyzją władz politycznych 26 stycznia 1951 zostali usunięci administratorzy apostolscy mianowani przez kard. Hlonda. Powołując się na punkt 3 porozumienia między Rządem a Episkopatem z 14 kwietnia 1950 rząd zarządził likwidację "stanu tymczasowości" w administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich w postaci administratur apostolskich i polecił usunięcie dotychczasowych rządców a na ich miejsce nakazał wybrać wikariuszy kapitulnych. 6 lutego prymas Stefan Wyszyński zmuszony sytuacją polityczną udzielił jurysdykcji kanonicznej wskazanemu przez konsultorów diecezjalnych w Opolu - ks. Emilowi Kobierzyckiemu.</p>
| | Konferencja w Poczdamie (17 lipca- 2 sierpnia 1945) ustaliła granice Polski. Nowe granice państwowe pozostawiły po stronie polskiej całą diecezję gdańską i wolną prałaturę w Pile, diecezję warmińską, prawie całą archidiecezję wrocławską, dużą część diecezji berlińskiej, a także niewielką część archidiecezji praskiej (okręg Kłodzka), ołomunieckiej (okręg Głubczyc) i skrawek diecezji miśnieńskiej (okręg Bogatyni). Z kolei po stronie czeskiej diecezja wrocławska pozostawiała Zaolzie a po stronie niemieckiej niewielki obszar w okolicach Görlitz - Zgorzelec. |
| <p style="text-align: justify;">Wynik wyborów do Bundestagu 1969 roku zmienił sytuację polityczną w samych Zachodnich Niemczech, a pośrednio wpłynął na zmianę stosunków polsko- niemieckich. Mimo, że Polska nie graniczyła z Niemcami zachodnimi, to jednak rządowi polskiemu zależało na uregulowaniu granic z obydwa pastwami niemieckimi. 20 listopada 1970 parafowano, a 8 grudnia 1970 w Warszawie podpisane zostało porozumienie potwierdzające zachodnie granice Polski. To porozumienie z kolei umożliwiało uregulowanie także statusu organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych</p>
| | Posługując specjalnymi pełnomocnictwami udzielonymi przez Stolice Apostolską w dniu 8 lipca 1945 roku , kard. August Hlond dekretem z dnia 15 sierpnia 1945 roku ustanowił nowe jednostki terytorialne – administratury apostolskie i zamianował ich rządców. We Wrocławiu – administratorem apostolskim został ustanowiony ks. dr Karol Milik, dla okręgu opolskiego – ks. dr Bolesław Kominek, w Gorzowie Wlkp. - ks. dr Edmund Nowicki. Wszyscy administratorzy otrzymali uprawnienia jurysdykcyjne biskupów rezydencjalnych. |
| <p style="text-align: justify;">Papież Paweł VI bullą „Episcoporum Poloniae” z 28 czerwca 1972, ustanowił na Ziemiach Zachodnich nowe diecezje. Poza określeniem nowych granic archidiecezji wrocławskiej powstały nowe: Szczecińsko-Kamieńska z siedzibą w Szczecinie, Gorzowska z siedzibą w Gorzowie Wlkp., Koszalińsko-Kołobrzeska z siedzibą w Koszalinie i diecezja Opolska z siedzibą w Opolu.</p>
| | Decyzją władz politycznych 26 stycznia 1951 zostali usunięci administratorzy apostolscy mianowani przez kard. Hlonda. Powołując się na punkt 3 porozumienia między Rządem a Episkopatem z 14 kwietnia 1950 rząd zarządził likwidację "stanu tymczasowości" w administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich w postaci administratur apostolskich i polecił usunięcie dotychczasowych rządców a na ich miejsce nakazał wybrać wikariuszy kapitulnych. 6 lutego prymas Stefan Wyszyński zmuszony sytuacją polityczną udzielił jurysdykcji kanonicznej wskazanemu przez konsultorów diecezjalnych w Opolu - ks. Emilowi Kobierzyckiemu. |
| <p style="text-align: justify;">Erygowana przez papieża Pawła VI diecezja opolska początkowo wchodziła w skład metropolii wrocławskiej. Od 1992 roku wraz z diecezją gliwicką i archidiecezją katowicką wchodzi w skład metropolii górnośląskiej.</p>
| | Wynik wyborów do Bundestagu 1969 roku zmienił sytuację polityczną w samych Zachodnich Niemczech, a pośrednio wpłynął na zmianę stosunków polsko- niemieckich. Mimo, że Polska nie graniczyła z Niemcami zachodnimi, to jednak rządowi polskiemu zależało na uregulowaniu granic z obydwa pastwami niemieckimi. 20 listopada 1970 parafowano, a 8 grudnia 1970 w Warszawie podpisane zostało porozumienie potwierdzające zachodnie granice Polski. To porozumienie z kolei umożliwiało uregulowanie także statusu organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych |
| <p style="text-align: justify;">Obszar diecezji opolskiej liczy 8033 km kwadratowych. Mieszka na nim : 888 000 ludności, w tym 848000 katolików. Diecezja składa się z 398 parafii, ujętych w 36 dekanatów. </p>
| | Papież Paweł VI bullą „Episcoporum Poloniae” z 28 czerwca 1972, ustanowił na Ziemiach Zachodnich nowe diecezje. Poza określeniem nowych granic archidiecezji wrocławskiej powstały nowe: Szczecińsko-Kamieńska z siedzibą w Szczecinie, Gorzowska z siedzibą w Gorzowie Wlkp., Koszalińsko-Kołobrzeska z siedzibą w Koszalinie i diecezja Opolska z siedzibą w Opolu. |
| <p style="text-align: justify;"> </p>
| | Erygowana przez papieża Pawła VI diecezja opolska początkowo wchodziła w skład metropolii wrocławskiej. Od 1992 roku wraz z diecezją gliwicką i archidiecezją katowicką wchodzi w skład metropolii górnośląskiej. |
| <p style="text-align: justify;">Diecezja opolska, statystyka (stan 2013 r.)</p>
| | Obszar diecezji opolskiej liczy 8033 km kwadratowych. Mieszka na nim : 888 000 ludności, w tym 848000 katolików. Diecezja składa się z 398 parafii, ujętych w 36 dekanatów. |
| <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="0">
| | |
| <tbody>
| | {|class="wikitable" |
| <tr>
| | |Powierzchnia diecezji |
| <td width="307" valign="top">
| | |8033 km2 |
| <p>Powierzchnia diecezji</p>
| | |- |
| </td>
| | |Liczba mieszkańców |
| <td width="307" valign="top">
| | |900 000 |
| <p>8033 km2</p>
| | |- |
| </td>
| | |Liczba katolików |
| </tr>
| | Liczba kościołów i kaplic parafialnych |
| <tr>
| | |860 000 |
| <td width="307" valign="top">
| | 398 |
| <p>Liczba mieszkańców –</p>
| | |- |
| </td>
| | |Liczba kościołów nieparafialnych |
| <td width="307" valign="top">
| | |209 |
| <p>900 000</p>
| | |- |
| </td>
| | |Liczba dekanatów |
| </tr>
| | |36 |
| <tr>
| | |- |
| <td width="307" valign="top">
| | |Liczba parafii |
| <p>Liczba katolików</p>
| | |398 |
| <p>Liczba kościołów i kaplic parafialnych</p>
| | |- |
| </td>
| | |Liczba księży diecezjalnych |
| <td width="307" valign="top">
| | |704 |
| <p>860 000</p>
| | |- |
| <p>398</p>
| | |Zgromadzeń zakonnych męskich |
| </td>
| | |15 |
| </tr>
| | |- |
| <tr>
| | |Zgromadzeń zakonnych żeńskich |
| <td width="307" valign="top">
| | |20 |
| <p>Liczba kościołów nieparafialnych</p>
| | |} |
| </td>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>208</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>Liczba dekanatów</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>36</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>Liczba parafii</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>398</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>Liczba księży diecezjalnych</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>704</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>Zgromadzeń zakonnych męskich</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>15</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>Zgromadzeń zakonnych żeńskich</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="307" valign="top">
| |
| <p>20</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| </tbody>
| |
| </table>
| |
| <p style="text-align: justify;"> </p>
| |
| <p style="text-align: justify;">W duszpasterstwie zaangażowanych jest 707 księży diecezjalnych i 137 – zakonnych. Diecezja opolska dotychczas kierowali Franciszek Jop (1972–1976), a po jego śmierci bp Alfons Nossol (1976–2009). Obecnie od 2009 roku diecezją kieruje bp Andrzej Czaja.</p>
| |
| <p style="text-align: justify;">W 1994 roku powstał w Opolu z Wydziałem Teologicznym, w którego struktury weszło również Wyższe Seminarium Duchowne, które z dniem 15 VIII 1997 r. przeniesione zostało z Nysy do Opola. W latach 2002 – 2005 obradował w diecezji I Synod Diecezji Opolskiej. Na terenie diecezji znajduje się Góra św. Anny oraz Sanktuarium św. Jacka w Kamieniu Śląskim. W 1994 roku powstał Wydział Teologiczny wchodzący w skład państwowego uniwersytetu, z tej racji w 1997 roku z Nysy do Opola zostało przeniesione Seminarium Duchowne, w którym studiują zarówno klerycy z diecezji opolskiej, jak i gliwickiej. W seminarium duchownym studiuje 73 alumnów, którzy studia filozoficzne i teologiczne odbywają na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego.</p>
| |
| <p style="text-align: justify;">Diecezja posiada diecezjalne radio "Góra św. Anny” - aktualna nazwa: Radio PLUS Opole. Diecezja posiada własne wydawnictwo i drukarnię św. Krzyża, a na terenie diecezji kolportowany jest Gość Niedzielny (tzw. wersja opolska).</p>
| |
| <p style="text-align: justify;">Caritas Diecezji Opolskiej uruchomił Centrum Opieki Paliatywnej w ramach, którego działa: Hospicjum Stacjonarne; Oddział Medycyny Paliatywnej; Poradnia Opieki Paliatywnej; Zakład Opiekuńczo-Leczniczy dla Pacjentów w Stanie Wegetatywno-Apalicznym. Ponadto Caritas prowadzi Warsztaty Terapii Zajęciowej; Ośrodek Formacyjno-Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy „Skowronek” oraz Centrum Rehabilitacji dla Dzieci z Porażeniem Mózgowym im. Ks. Bpa Józefa Nathana. W Kamieniu Ślaskim otwarto zespół Turystyczno-Wypoczynkowo-Rehabilitacyjny.</p>
| |
| <p style="text-align: justify;"> </p>
| |
| <h2 style="text-align: justify;"><strong>Diecezja gliwicka</strong></h2>
| |
| <p style="text-align: justify;">Przy tworzeniu diecezji papież Jan Paweł II kierował się ideą „ aby w każdej diecezji istota Kościoła stała się bardzo przejrzysta, a także by biskup mógł stosownie i skutecznie wypełniać wszystkie swoje obowiązki, jak tego coraz bardziej wymagają potrzeby religijne, duchowe i moralne oraz zmiany społeczne i kulturalne, dokonujące się w dzisiejszych czasach.”</p>
| |
| <p style="text-align: justify;">Utworzenie diecezji dokonało się poprzez terytorialne wydzielenie jej z Diecezji Opolskiej i przyłączenie dodatkowo pięciu dekanatów z Diecezji Katowickiej. Do diecezji gliwickiej włączono także miejscowość Herby Polskie z Diecezji Częstochowskiej. Te trzy diecezje tworzą dziś metropolię górnośląską z abpem metropolitą Wiktorem Skworcem na czele. Na mocy breve apostolskiego z 7 października 1993 patronami nowej diecezji zostali święci Piotr i Paweł – równocześnie są oni patronami gliwickiej katedry; NMP Matka Sprawiedliwości i Miłości Społecznej oraz święta Anna. Pierwszym biskupem na mocy tej samej bulli mianowany został ks. bp Jan Wieczorek.</p>
| |
| <p style="text-align: justify;">W chwili utworzenia diecezji, liczyła ona 18 dekanatów – 147 parafii. Wśród nich do największych należą dekanaty gliwickie i bytomskie. Na terenie Gliwic znajduje się również parafia obrządku ormiańskiego przy kościele św. Trójcy oraz parafia wojskowa św. Barbary. Na terenie diecezji swoje placówki posiada obecnie 11 zakonów i zgromadzeń zakonnych - męskich oraz 18 zakonów i zgromadzeń zakonnych – żeńskich.</p>
| |
| <p style="text-align: justify;">Na siedzibę kurii zostały wybrany dawny gmach konwiktu biskupiego „Albertinum".</p>
| |
| <p>Od 29 grudnia 2011 roku diecezją biskup Jan Kopiec, dotychczasowy biskup pomocniczy diecezji opolskiej. Jest po biskupie Janie Wieczorku (1992-2011) drugim biskupem gliwickim. Ingres do katedry Św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach odbył się 28 stycznia 2012 roku.</p>
| |
| <p>Diecezja gliwicka obejmuje obszar 2 250 km2, z którego 60,6 proc. należało wcześniej do diecezji opolskiej, a 39,4 proc. do diecezji katowickiej. Według danych z 2010 roku diecezję zamieszkuje 714 855 mieszkańców, w tym 637 584 katolików. Stanowiło to około 89 proc. ogółu ludności diecezji.</p>
| |
| <p>Diecezja gliwicka, statystyka (stan 2013 r.)</p>
| |
| <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="0">
| |
| <tbody>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Liczba mieszkańców </p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>697 753</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Liczba wiernych </p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>636 195</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Dekanaty</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>18</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Parafie</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>155</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Kościoły parafialne</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>155</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Kościoły filialne </p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>21</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Kościoły w budowie</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>3</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Kaplice publiczne i półpubliczne</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>56</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Księża diecezjalni</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>388</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Duchowieństwo zakonne</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>153</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Zgromadzenia zakonne, żeńskie</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>38</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| <tr>
| |
| <td width="329" valign="top">
| |
| <p>Siostry zakonne</p>
| |
| </td>
| |
| <td width="208" valign="top">
| |
| <p>210</p>
| |
| </td>
| |
| </tr>
| |
| </tbody>
| |
| </table>
| |
| <p> </p>
| |
| <p>Po powstaniu wydziału teologicznego w uniwersytecie opolskim i klerycy przygotowujący się do kapłaństwa a pochodzący z diecezji gliwickiej ( 54) mieszkają w Wyższym Międzydiecezjalnym Seminarium Duchownym w Opolu, a swoje studia teologiczne odbywają na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego.</p>
| |
| <p>Głównym sanktuarium diecezji są Rudy Raciborskie, gdzie znajduje się obraz Matki Bożej Pokornej. </p>
| |
| <p>Działalność charytatywną w diecezji gliwickiej realizuje Caritas Diecezji Gliwickiej, powołana do życia 9 lipca 1992 roku. Caritas Diecezji Gliwickiej prowadzi 18 stacji Stacji Opieki. Jednym z najbardziej znanych jest Ośrodek Rehabilitacyjno – Edukacyjny dla Dzieci i Młodzieży w Rusinowicach, Dom Pomocy Społecznej w Wiśniczach, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Ponadto w zakres działalności Caritas wchodzą warsztaty terapii zajęciowej, kuchnie, jadłodajnie oraz świetlice środowiskowe.</p>
| |
| <p> Na terenie diecezji działa od 1994 roku Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży KANA. Podnosi kwalifikacje zawodowe wielu tysięcy młodych ludzi, których nie stać na odpłatne szkolenia. Młodzież pozaszkolna stoi w centrum zainteresowania Centrum Kształcenia i Dialogu „Theotokos” prowadzonego przez jezuitów. Natomiast Centrum Informatyki Diecezji Gliwickiej zajmuję się prowadzeniem</p>
| |
Metropolia katowicka zwana najczęściej „górnośląską” jest jedną z 14 metropolii Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. W jej skład wchodzą: archidiecezja katowicka, diecezja gliwicka, Diecezja Opolska.
Organizacja Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej, biorąc pod uwagę zmiany granic politycznych, została w poważnym stopniu zakłócona na ziemiach, które zostały włączone w granice republik sowieckich. Natomiast w wyniku ustaleń w Jałcie i Poczdamie w granice Polski zostały włączone Ziemie Zachodnie i Północne, które kościelne dotychczas należały do Kościoła niemieckiego. Stan tymczasowości na Ziemiach Północnych i Zachodnich trwał do 1970 roku, a na ziemiach wschodnich Polski aż do 1992 roku. Okolicznością sprzyjającą uporządkowaniu organizacji terytorialnej Kościoła było umowa, między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków, podpisana w Warszawie 7 grudnia 1970 roku oraz ustawa z 17 maja 1989 roku regulująca status Kościoła w Polsce, w tym także przywrócenie hierarchii kościelnej w dawnych republikach sowieckich oraz powstanie diecezji w Białymstoku. Oficjalnie proces reorganizacji rozpoczął się pod koniec 1991 roku.
Papież Jan Paweł II w liście do prymasa Polski kard. Józefa Glempa (4 października 1991) postulował tworzenie nowych diecezji; w mniejszym stopniu brano pod uwagę granice historyczne, a w większym kryterium ilościowe.
Idea podziału, zakładająca w najbardziej ogólnym zarysie podział dużych diecezji, zarówno pod względem terytorialnym jak i ludnościowym, mieściła się w nauce soboru watykańskiego II. Celem zmian było „pełniejsze dostosowanie misji Kościoła — czyli wszechstronnie pojętej ewangelizacji — do warunków i wymagań, jakie stawiają czasy, w których żyjemy, i w których wypadnie żyć następnym pokoleniom na naszej ojczystej ziemi"[1].
10 października 1991 roku Konferencja Episkopatu Polski powołała Komisję do Spraw Podziału Administracyjnego Kościoła w Polsce pod przewodnictwem kardynała Franciszka Macharskiego. 30 października 1991 roku w czasie rozmów na temat reorganizacji Kościoła padła propozycja, aby Górny Śląsk otrzymał metropolię. W kurii katowickiej opracowano założenia nowej organizacji terytorialnej Kościoła na Górnym Śląsku, zakładające podział diecezji katowickiej i powstanie dwóch nowych: gliwickiej i bielskiej. Projektowane zmiany były zbieżne z programem regionalizacji opracowanym w odniesieniu do Górnego Śląska przez Urząd Wojewódzki w Katowicach, a także konsultowane z władzami państwowymi. Ludność - ok. 4 mln.
Papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992 zreorganizował dotychczas istniejącą strukturę metropolitalną, do 5 istniejących metropolii doszło 9 nowych, w tym katowicka zwaną też metropolią górnośląską. W skład metropolii katowickiej jako sufraganie weszły diecezje: opolska i gliwicka. Podniósł jednocześnie do godności arcybiskupa metropolity katowickiego biskupa Damiana Zimonia.
Archidiecezja katowicka
Zgodnie z ideą kierującą zmianami w Kościele polskim, z liczebnie dużej diecezji katowickiej (patrz archidiecezja katowicka) wyłączono 13 dekanatów. Dekanaty: Lubliniec, Woźniki, Sadów, Tarnowskie Góry-Centrum, Tarnowskie Góry-Zachód i część dekanatu piekarskiego (parafie: N. Chechło, Świerklaniec, Orzech i Sucha Góra) weszły w skład nowo utworzonej diecezji gliwickiej. W sumie, diecezja katowicka oddała diecezji gliwickiej 48 parafii z ok. 200 tys. wiernych, ok. 800 km kw. czyli blisko 1/4 obszaru diecezji. W ramach archidiecezji katowickiej pozostały Piekary, centrum pielgrzymkowe przemysłowego Śląska.
Dalsze 8 dekanatów: Bielsko-Centrum, Bielsko-Zachód, Cieszyn, Czechowice, Istebna, Skoczów, Strumień, Wisła weszło w skład innej, nowo utworzonej diecezji na południu Polski - diecezji bielsko-żywieckiej. Diecezji bielsko-żywieckiej diecezja katowicka oddała 84 parafie, ok. 1000 km. kw., z 350 tyś. wiernych. Stanowi to pod względem terytorialnym ok. 1/4 dotychczasowego obszaru diecezji katowickiej. Obecnie na terenie archidiecezji katowickiej podzielonej na 30 dekanatów mieszka ok. 1450 tys. wiernych. Terytorialnie, prócz kilku dekanatów południowo - zachodnich, archidiecezja katowicka obejmuje przede wszystkim obszar przemysłowego Śląska.
Diecezja opolska
Konferencja w Poczdamie (17 lipca- 2 sierpnia 1945) ustaliła granice Polski. Nowe granice państwowe pozostawiły po stronie polskiej całą diecezję gdańską i wolną prałaturę w Pile, diecezję warmińską, prawie całą archidiecezję wrocławską, dużą część diecezji berlińskiej, a także niewielką część archidiecezji praskiej (okręg Kłodzka), ołomunieckiej (okręg Głubczyc) i skrawek diecezji miśnieńskiej (okręg Bogatyni). Z kolei po stronie czeskiej diecezja wrocławska pozostawiała Zaolzie a po stronie niemieckiej niewielki obszar w okolicach Görlitz - Zgorzelec.
Posługując specjalnymi pełnomocnictwami udzielonymi przez Stolice Apostolską w dniu 8 lipca 1945 roku , kard. August Hlond dekretem z dnia 15 sierpnia 1945 roku ustanowił nowe jednostki terytorialne – administratury apostolskie i zamianował ich rządców. We Wrocławiu – administratorem apostolskim został ustanowiony ks. dr Karol Milik, dla okręgu opolskiego – ks. dr Bolesław Kominek, w Gorzowie Wlkp. - ks. dr Edmund Nowicki. Wszyscy administratorzy otrzymali uprawnienia jurysdykcyjne biskupów rezydencjalnych.
Decyzją władz politycznych 26 stycznia 1951 zostali usunięci administratorzy apostolscy mianowani przez kard. Hlonda. Powołując się na punkt 3 porozumienia między Rządem a Episkopatem z 14 kwietnia 1950 rząd zarządził likwidację "stanu tymczasowości" w administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich w postaci administratur apostolskich i polecił usunięcie dotychczasowych rządców a na ich miejsce nakazał wybrać wikariuszy kapitulnych. 6 lutego prymas Stefan Wyszyński zmuszony sytuacją polityczną udzielił jurysdykcji kanonicznej wskazanemu przez konsultorów diecezjalnych w Opolu - ks. Emilowi Kobierzyckiemu.
Wynik wyborów do Bundestagu 1969 roku zmienił sytuację polityczną w samych Zachodnich Niemczech, a pośrednio wpłynął na zmianę stosunków polsko- niemieckich. Mimo, że Polska nie graniczyła z Niemcami zachodnimi, to jednak rządowi polskiemu zależało na uregulowaniu granic z obydwa pastwami niemieckimi. 20 listopada 1970 parafowano, a 8 grudnia 1970 w Warszawie podpisane zostało porozumienie potwierdzające zachodnie granice Polski. To porozumienie z kolei umożliwiało uregulowanie także statusu organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych
Papież Paweł VI bullą „Episcoporum Poloniae” z 28 czerwca 1972, ustanowił na Ziemiach Zachodnich nowe diecezje. Poza określeniem nowych granic archidiecezji wrocławskiej powstały nowe: Szczecińsko-Kamieńska z siedzibą w Szczecinie, Gorzowska z siedzibą w Gorzowie Wlkp., Koszalińsko-Kołobrzeska z siedzibą w Koszalinie i diecezja Opolska z siedzibą w Opolu.
Erygowana przez papieża Pawła VI diecezja opolska początkowo wchodziła w skład metropolii wrocławskiej. Od 1992 roku wraz z diecezją gliwicką i archidiecezją katowicką wchodzi w skład metropolii górnośląskiej.
Obszar diecezji opolskiej liczy 8033 km kwadratowych. Mieszka na nim : 888 000 ludności, w tym 848000 katolików. Diecezja składa się z 398 parafii, ujętych w 36 dekanatów.
| Powierzchnia diecezji
|
8033 km2
|
| Liczba mieszkańców
|
900 000
|
| Liczba katolików
Liczba kościołów i kaplic parafialnych
|
860 000
398
|
| Liczba kościołów nieparafialnych
|
209
|
| Liczba dekanatów
|
36
|
| Liczba parafii
|
398
|
| Liczba księży diecezjalnych
|
704
|
| Zgromadzeń zakonnych męskich
|
15
|
| Zgromadzeń zakonnych żeńskich
|
20
|
- ↑ Piotr Libera, Prawno-organizacyjne aspekty utworzenia metropolii katowickiej, [w:] Metropolia Katowicko-Górnośląska. [...], red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, Katowice 1994, s. 22-29
