Metropolia częstochowska

Autor: ks. Jan Związek

Wśród ośmiu nowych metropolii (prowincji kościelnych) papież św. Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae populus z dnia 25 III 1992 r. ustanowił także metropolię częstochowską. W jej skład wchodziły: archidiecezja częstochowska, która była jednocześnie siedzibą nowej metropolii, oraz z dwóch diecezji sufragalnych, sosnowieckiej i radomskiej. Obie sufraganie zostały erygowane tą samą bullą papieską. Celem tej organizacji Kościoła w Polsce było „pełniejsze dostosowanie misji Kościoła – czyli wszechstronnie pojętej ewangelizacji – do warunków i wymagań, jakie stawiają czasy, w których żyjemy w których wypadnie żyć następnym pokoleniom na naszej ojczystej ziemi”. Metropolia bowiem, składająca się z kilku sąsiednich diecezji, której przewodzi metropolita, została powołana w celu współdziałania pasterskiego między biskupami.

Stolicą nowej metropolii została Częstochowa, która taka samą rolę pełniła w powstałej na mocy bulli papieża Piusa XI Vixdum Poloniae unitas z 28 X 1925 r. diecezji częstochowskiej :„stało się to dla Częstochowy, tej ziemi świętej, tego serca religijnego Polski, tej niezachwianej twierdzy wiary dycha. Otwierając źródło apostolskie u stóp Jasnej Góry, podnosząc Częstochowę do godności stolicy biskupiej, tworząc z ziem otaczających ją diecezję, Ojciec święty i biskupi chcieli tej Częstochowie dodać nowego blasku, przysporzyć jej nowych, wiecznych, aby w nowej Polsce jeszcze skuteczniej mógł spełniać swoja dziejową misją jako strażnica wiary i ducha wśród narodu”. Przybywając ze Śląska do Częstochowy, biskup Kubina podkreślił, że podstawą historyczną więzi pomiędzy Śląskiem a Częstochową była Jasna Góra, która od wieków dla Śląska była symbolem ostoi polskości i związku z Macierzą oraz stanowiła cel pielgrzymowania ludu śląskiego. Dawniej terytorium diecezji częstochowskiej i sosnowieckiej należało do metropolii krakowskiej, a diecezji radomskiej do metropolii warszawskiej.

Patronką nowoutworzonej metropolii częstochowskiej jest Najświętsza Maryja Panna Częstochowska. Metropolię częstochowska stanowią trzy biskupstwa: archidiecezja częstochowska i dwa biskupstwa sufragalne - diecezja sosnowiecka i diecezja radomska.

Archidiecezja częstochowska i jej biskupi

Pierwszym metropolitą częstochowskim i arcybiskupem archidiecezji częstochowskiej w dniu 25 III 1992 r. został dotychczasowy ordynariusz diecezji częstochowskiej, biskup dr Stanisław Nowak. W bulli nominacyjnej papież Jan Paweł II pisał: „Z pełni więc Naszej Apostolskiej władzy ustanawiamy Ciebie Arcybiskupem Metropolitą Częstochowskim, z przydzieleniem praw i przywilejów, jakie otrzymują inni metropolici na całym świecie wraz z obowiązkami i zadaniami, które oni podejmują. (…) Polecamy zaś, abyś o tym piśmie powiadomił duchowieństwo i lud wierny Twojej archidiecezji, zgodnie z prawem”.

Metropolita arcybiskup dr Stanisław Nowak

Ur. 11 VII 1935 r. we wsi Jeziorzany w parafii Liszki k. Krakowa. Szkołę średnią ukończył w II Liceum Ogólnokształcącym im. króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. W 1953 r. wstąpił do Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Krakowie, studiując filozofię i teologię na Wydziale Teologicznym UJ w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął 22 VI 1958 r. z rąk arcybiskupa lwowskiego Eugeniusza Baziaka w katedrze na Wawelu. Kilka lat pracował w duszpasterstwie parafialnym, a w latach 1963–1967 był ojcem duchownym w Seminarium Metropolitalnym. Po ukończeniu studiów licencjackich na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie kontynuował studia z zakresu teologii życia duchowego w Instytut Catholique de Paris, w którym 16 X 1971 uzyskał doktorat z zakresu teologii. Po powrocie do kraju wykładał teologię życia duchownego na Papieskim Wydziale Teologicznym i Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W latach 1979–1984 był rektorem Metropolitalnego Seminarium Duchownego. W dniu 2 III 1979 r. został odznaczony godnością kapelana honorowego Ojca św. i kanonikiem gremialnym w kapitule wawelskiej oraz członkiem komisji Episkopatu ds. Seminariów Duchownych oraz ds. Misji. W dniu 8 IX 1984 r. został mianowany przez papieża Jana Pawła II biskupem częstochowskim. W diecezji zakończył II synod diecezjalny, zorganizował I Kongres Trzeźwości, przeniósł Częstochowskie Seminarium Duchowne z Krakowa do Częstochowy, gdzie w dniu 15 VIII 1991 r. nowy gmach seminaryjny poświecił papież Jan Paweł II. W archidiecezji kontynuował swoja działalność prowadzoną w diecezji częstochowskiej. Po wyłączeniu 15 z 46 dekanatów z diecezji do nowopowstałych diecezji, sosnowieckiej (12) i kaliskiej (3), podzielił archidiecezję na 4 regiony duszpasterskie: częstochowski, radomszczański, wieluński i zawierciański oraz na 36 dekanatów (w tym 5 nowych dekanatów) i 281 parafii. W latach 1992–2011 utworzył 31 nowych parafii i 1 rektorat. Zorganizował radio diecezjalne „Fiat”. Erygował dwie kapituły – kolegiackie: zawierciańsko – żarecką (27 XII 1992 r. przy kolegiacie p. w. św. Apostołów Piotra i Pawła) oraz radomszczańską (28 X 2000 r. przy kościele św. Lamberta). Założył wiele stowarzyszeń kościelnych i dzieł miłosierdzia dla biednych i bezrobotnych. W dniu 24 XI 1996 r. powołał Akcję Katolicką Archidiecezji Częstochowskiej. Celem ożywienia kultu eucharystycznego zorganizował VIII Archidiecezjalny Kongres Eucharystyczny (22–29 X 2005 r.) oraz kilka lokalnych kongresów eucharystycznych w większych miastach. Zorganizował kaplice wieczystej adoracji Najświętszego Sakramentu w kilku ośrodkach. Powołał ośrodki kultu pasyjnego zwane kalwariami – w Wąsoszu, Praszce i Buczkowicach – po uciesznej Górce. Przeprowadził koronację obrazów Matki Boskiej koronami papieskimi w Myszkowie–Mrzygłodzie, Pajęcznie i Bęczkowicach oraz koronami biskupimi w Dankowie, Mstowie, Kłobucku, Rudzie i Rozprzy. W tym czasie dwukrotnie organizował pielgrzymki pap. Jana Pawła II do Częstochowy (1997 i 1999 r.) oraz pap. Benedykta XVI w 2006 r. W Konferencji Episkopatu Polski należał do Komisji Mieszanej, Komisji ds. Seminariów Duchownych, ds. Duchowieństwa i ds. Powołań Kościelnych. Uczestniczył w Synodzie Biskupów w Rzymie w 1990 r. i 1994 r. Funkcję arcybiskupa metropolity pełnił do 29 XII 2011 r.

Metropolita arcybiskup dr Wacław Depo

Drugim metropolitą częstochowskim został dotychczasowy biskup zamojsko–lubaczowski, dr Wacław Tomasz, w dniu 29 XII 2011 r. Ur. 27 IX 1953 r. w Szydłowcu k. Radomia w rodzinie robotniczej. W rodzinnym mieście ukończył szkołę podstawową i średnią. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości wstąpił do Seminarium Duchownego w Sandomierzu. Święcenia kapłańskie przyjął 3 VI 1978 r. Kilka lat pracował w duszpasterstwie parafialnym, a następnie został skierowany na studia specjalistyczne na Wydział Teologiczny KUL, zakończone uzyskaniem stopnia naukowego doktora Teologii w zakresie dogmatyki. Jednocześnie był ojcem duchownym diakonów kończących studia w Radomiu i duszpasterzem akademickim studentów Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu oraz wykładowcą dogmatyki w Seminarium Duchownym w Sandomierzu i Instytucie Teologicznym w Radomiu. Od sierpnia 1990 r. był rektorem Seminarium Duchownego diecezji sandomiersko–radomskiej. Po utworzeniu diecezji radomskiej został rektorem Seminarium Duchownego nowej diecezji. We wrześniu 1999 r. został przewodniczącym Konferencji Księży Rektorów Wyższych Seminariów duchownych Diecezjalnych i Zakonnych w Polsce. W l. 2000–2006 pracował jako adiunkt w katedrze personalizmu Chrześcijańskiego UKSW w Warszawie. W 2006 r. został wiceprzewodniczącym Rady Programowej Radia Maryja ze strony Konferencji Episkopatu Polski. W kapitule katedralnej w Sandomierzu był kanonikiem honorowym oraz prałatem w kapitule kolegiackiej w Skarżysku Kamiennej. Kapelanem honorowym papieża Jana Pawła II został 4 V 2004 r.

W dniu 5 V III 2006 r. papież Benedykt XVI mianował go biskupem diecezji zamojsko–lubaczowskiej. W Konferencji Episkopatu Polski został przewodniczącym Komisji Mieszanej Biskupi–Wyżsi Przełożeni Zakonni oraz członkiem Komisji ds. Duchowieństwa. Był nadto wykładowcą w katedrze Personalizmu Chrześcijańskiego na Wydziale Teologicznym KUL. Podjął dzieło nowej ewangelizacji w archidiecezji, zreorganizował Kurię Metropolitalną, Fundusz Emerytalno–Zapomogowy, nadał statut Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej oraz zorganizował Światowe Dni Młodzieży. W konferencji Episkopatu został przewodniczącym Komisji ds. Środków Przekazu Społecznego i Komisji Maryjnej. Przeprowadził gruntowny remont Kurii Metropolitalnej.

W archidiecezji częstochowskiej w okresie przynależności do metropolii biskupami pomocniczymi byli:

Biskup dr Tadeusz Stanisław Szwagrzyk

Ur. 14 XI 1923 r. w Lgocie Wielkiej k. Miechowa. Święcenia kapłańskie przyjął 5 VI 1949 r. Uzyskał doktorat z zakresu prawa kanonicznego na Wydziale Teologicznym UJ. W 1954 r. został wychowawcą w Seminarium Duchownym, a po śmierci ks. prof. Jana Krzemienieckiego prowadził wykłady z zakresu prawa kanonicznego w seminariach diecezjalnych i zakonnych w Krakowie. Papież Paweł VI w dniu 3 XI 1964 r. minował go biskupem tytularnym diecezji Ita i pomocniczym w diecezji częstochowskiej. Był prepozytem kapituły katedralnej w Częstochowie oraz wikariuszem generalnym w diecezji. Zmarł 7 XII 1992 r.

Biskup lic. Franciszek Musiel

Ur. 14 I 1915 r. we wsi Janiki w pow. Kłobuck w rodzinie rolniczej. Szkołę średnią ukończył w Częstochowie. W 1936 r. wstąpił do Częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Studia filozoficzno–teologiczne odbył na Wydziale Teologicznym UJ (w okresie okupacji hitlerowskiej w tajnym nauczaniu) i w Seminarium. Święcenia kapłańskie przyjął 22 V 1941 r. Pracował jako wikariusz w duszpasterstwie parafialnym oraz jako prefekt szkolny, a także jako notariusz w Sądzie Biskupim. Studiował prawo kanoniczne na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL. W 1957 r. został proboszczem w parafii MB Zwycięskiej w Częstochowie, a jednocześnie był wiceoficjałem Sądu Biskupiego. Papież Paweł VI w dniu 12 XI 1965 r. mianował go biskupem tytularnym diecezji Tamata i pomocniczym w diecezji częstochowskiej. Był kanonikiem w kapitule katedralnej w Częstochowie i wikariuszem generalnym w diecezji i archidiecezji. Zmarł 2 XII 1992 r. w Częstochowie.

Biskup dr Miłosław Jan Kołodziejczyk

Ur. 23 VI 1928 r. w Sułoszowej w powiecie olkuskim. Świadectwo dojrzałości uzyskał w Państwowym Liceum Ogólnokształcącym im. S. Staszica w Sosnowcu w czerwcu 1947 r. Studia filozoficzno–teologiczne odbył na Wydziale Teologicznym UJ i w Seminarium Duchownym. Święcenia kapłańskie przyjął 29 VI 1952 r. Doktorat z zakresu teologii dogmatycznej uzyskał 5 IV 1967 r. na ATK w Warszawie. Wykładał teologię dogmatyczną na PAT i w Seminarium Duchownym w Krakowie i w Instytucie Teologicznym w Częstochowie. W dniu 5 VIII 1974 r. został rektorem Seminarium Duchownego. Papież Paweł VI w dniu 5 XII 1978 r. mianował go biskupem tytularnym diecezji Avissa i biskupem pomocniczym w Częstochowie. Był prepozytem kapituły katedralnej i wikariuszem generalnym, członkiem Komisji Episkopatu ds. Apostolstwa Świeckich, opiekunem Krajowego Duszpasterstwa Nauczycieli i Wychowawców. Zmarł 3 III 1994 r. w Częstochowie.

Biskup prof. dr hab Antoni Długosz

Ur. 18 IV 1944 r. w Częstochowie w rodzinie rzemieślniczej. Szkołę średnią ukończył w II Liceum Ogólnokształcącym im. Romualda Traugutta w Częstochowie. Świadectwo dojrzałości uzyskał w 1959 r. Studia filozoficzno–teologiczne odbył w Częstochowskim Seminarium Duchownym. Święcenia kapłańskie przyjął 20 VI 1965 r. Po kilku latach pracy w duszpasterstwie parafialnym odbył studia specjalistyczne na ATK w Warszawie, gdzie uzyskał doktorat z zakresu katechetyki. Został wizytatorem nauczania religii w diecezji i wykładowcą tego przedmiotu w Seminarium Duchownym i w Wyższym Instytucie Katechetycznym w Krakowie. W jezuickiej Akademii Ignatianum w Krakowie uzyskał wszystkie stopnie akademickie, prowadząc wykłady i seminaria naukowe. W archidiecezji częstochowskiej prowadził duszpasterstwo dzieci specjalnej troski i uzależnione młodzieży w ośrodku Betania. W telewizji prowadził audycje „Ziarno” dla dzieci. Ogłosił drukiem wiele publikacji. Papież Jan Paweł II w dniu 18 XII 1993 r. mianował go biskupem tytularnym diecezji Agar i pomocniczym w archidiecezji częstochowskiej. Był wikariuszem generalnym w archidiecezji.

Biskup dr Jan Wątroba

Ur. 4 XII 1953 r. w Wieluniu. Rodzice mieszkali we wsi Biała k. Wielunia. Świadectwo dojrzałości uzyskał w Liceum Ogólnokształcącym im. T. Kościuszki w Wieluniu. Wstąpił do Seminarium Duchownego, po ukończeniu studiów filozoficzno–teologicznych został wyświęcony na kapłana 27 V 1979 r. Po dwóch latach pracy parafialnej w Wieruszowie, został wysłany na studia specjalistyczne na Gregorianum w Rzymie. Po powrocie do kraju był rektorem Seminarium Duchownego w Częstochowie. Doktorat uzyskał na ATK w Warszawie. Papież Jan Paweł II w dniu 20 IV 2000 r. mianował go biskupem tytularnym diecezji Lisica i pomocniczym w archidiecezji częstochowskiej. Był wikariuszem generalnym i kanonikiem gremialnym w kapitule katedralnej, Członkiem Kolegium Konsulatorów i Rady Kapłańskiej. W dniu 14 VI 2013 r. papież Franciszek ustanowił go biskupem rzeszowskim. Ingres do katedry rzeszowskiej odbył 20 VII 2013.

Biskup dr Andrzej Przybylski

Ur. 26 XI 1964 r. w Łowiczu. Szkołę średnia ukończył w Łodzi. Po maturze rozpoczął studia pedagogiczne w WSP w Częstochowie, a w 1988 r. rozpoczął studia filozoficzno–teologiczne w Seminarium Duchownym w Krakowie, które kontynuował w Częstochowie. Święcenia kapłańskie przyjął 30 V 1993 r. w Częstochowie. W okresie kilku lat był kapelanem i sekretarzem arcybiskupa Stanisława Nowaka i duszpasterzem akademickim w Częstochowie. Doktorat z zakresu pedagogiki uzyskał w Uniwersytecie Poznańskim w 2006 r. Został mianowany rektorem Seminarium Duchownego w Częstochowie, a w 2015 r. proboszczem w parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Zawierciu. Papież Franciszek w dniu 20 V 2017 r. mianował go biskupem tytularnym diecezji Orte i pomocniczym w archidiecezji częstochowskiej. Święcenia biskupie przyjął w katedrze c częstochowskiej w dniu 24 VI 2017 r.

Patronką archidiecezji częstochowskiej jest Najświętsza Maryja Panna Królowa Polski. Archidiecezja częstochowska w chwili powstania i włączenia jej do metropolii częstochowskiej liczyła terytorium 6.925 km kw, mieszkańców (wiernych) 924.130, 605 kapłanów, 4 okręgi duszpasterskie, 31 dekanatów i 281 parafii. Archidiecezja przejęła wszystkie instytucje z diecezji częstochowskiej. W archidiecezji jest najsłynniejsze sanktuarium Matki Boskiej z Cudownym Obrazem Matki Boskiej na Jasnej Górze, którego stróżami są Ojcowie Paulini. Już w XV w. Jasna Góra była najsłynniejszym miejscem pielgrzymkowym w Polsce. Tu przybywali Polacy ze wszystkich regionów Polski i ze wszystkich stanów społecznych, szczególnie w okresie niewoli narodowej Częstochowa i Jasna Góra z Cudownym Obrazem Matki Boskie stała się stolicą duchową wysokich Polaków.

Diecezja sosnowiecka

Powstała na mocy bulli papieża Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus w dniu 25 III 1992 r. Wcześniej jej terytorium należało do diecezji częstochowskiej, kieleckiej i archidiecezji krakowskiej. Całe terytorium diecezji sosnowieckiej przed nowym podziałem należało do metropolii krakowskiej. Patronami diecezji są św. Brat Albert Chmielowski i św. Rafał Kalinowski. Katedrą została świątynia p.w. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu. Diecezje stanowiły dekanaty: Będzin, Czeladź, Dąbrowa Górnicza św. Antoniego z Padwa, Dąbrowa Górnicza Najświętszego Serca Pana Jezusa, Dąbrowa Górnicza Najświętszej Maryi Panny Anielskiej, Łazy, Sączów, Sosnowiec Chrystusa Króla, Sosnowiec Świętej Jadwigi Śląskiej, Sosnowiec św. Tomasza Apostoła, Sosnowiec Wniebowzięcia NMP, Siewierz – z diecezji częstochowskiej: Olkusz Południe, Olkusz Północ, Pilica (tylko z parafiami: Dzwono – Sierbowice, Giebło, Ogrodzieniec, Pilica – Biskupice, Pilica św. Jana Chrzciciela, Ryczów, Strzegowa), Sułoszowa (tylko z parafiami: Jerzmanowice, Przeginia, Sąspów, Sułoszowa, Zadroże), Wolbrom – z diecezji kieleckiej; Jaworzno – z archidiecezji krakowskiej). Łącznie 16 dekanatów. Jednym z powodów powstania diecezji była „ranga jaką posiada Zagłębie w życiu gospodarczym i społecznym, ze względu na stan zaludnienia jak i potencjał przemysłowy, głównie górniczo–hutniczy. W granicach diecezji były 152 parafie ( z diecezji częstochowskiej – 97, z diecezji kieleckiej – 44 i z archidiecezji krakowskie – 11) i ok. 830 tysięcy mieszkańców.

Biskupami diecezjalnymi byli:

Biskup diecezjalny dr Adam Śmigielski

Pierwszym biskupem sosnowieckim został prowincjał inspektorii wrocławskiej Zgromadzenia Salezjanów ks. dr Adam Śmigielski. Ur. 24 XII 1933 r. w Przemyślu w rodzinie inteligenckiej. W 1951 r. wstąpił do Zgromadzenia Księży Salezjanów. Śluby wieczyste złożył w Krakowie 2 IX 1955 r. Studia filozoficzne odbył w Krakowie, a teologiczne w Lublinie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Święcenia kapłańskie przyjął 30 VI 1957 r. w Lublinie. Wykładał biblistykę w Seminarium Duchownym Księży Salezjanów w Krakowie. Stopień naukowy doktora teologii uzyskał w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Studiował także na Biblii Cum w Rzymie, w Ecole Biblique w Jerozolimie. W latach 1971–1981 był przełożonym i rektorem Seminarium Salezjańskiego w Krakowie. W 1986 r. został powołany na prowincjała inspektorii wrocławskiej Zgromadzenia Salezjanów. Papież Jan Paweł II w dniu 25 III 1992 r. minował go biskupem diecezji sosnowieckiej. Święcenia biskupie przyjął w katedrze sosnowieckiej pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w dniu 30 V 1992 r. Organizował diecezję od początku. Utworzył Kurią Diecezjalną I Sąd Biskupi w Sosnowcu. Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej powołał w Krakowie w dawnym budynku Seminarium Częstochowskiego, klerycy studiowali na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

Biskup diecezjalny dr Grzegorz Kaszak

Urodził się na Pomorzu Zachodnim na terenie archidiecezji szczecińsko - kamieńskiej. Studia filozoficzno–teologiczne odbył w Seminarium Duchownym Archidiecezji Szczecińsko–Kamieńskiej w 1989 r. W następnym roku rozpoczął studia specjalistyczne z zakresu teologii moralnej w prowadzonym przez Opus Dei Papieskim Uniwersytecie Świętego Krzyża. Doktorat uzyskał w 1998.r. Jednocześnie pracował w l. 1992 – 2002 w Papieskiej Radzie ds. Rodziny. Był rektorem Papieskiego Instytutu. W 2007 został mianowany sekretarzem Papieskiej Rady ds. Rodziny. W dniu 4 II 2009 r. został mianowany biskupem sosnowieckim przez papieża Benedykta XVI. Z ogromnym poświeceniem i troska przeprowadził gruntowny remont katedry po jej pożarze, ratując jednocześnie bezcenna polichromie świątyni, będącej dziełem Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziembło. Drugim jego wielkim dziełem było przeniesienie Seminarium Duchownego z Krakowa do gmachu Seminarium Duchownego Archidiecezji Częstochowskiej, w którym klerycy studiują razem z klerykami częstochowskimi. Biskupami pomocniczymi w diecezji sosnowieckiej byli:

Biskup dr Piotr Skucha

Ur. 27 VI 1946 r. w Łaganowie w parafii Proszowice. Do Seminarium Duchownego w Kielcach wstąpił w 1964 r. Święcenia kapłańskie przyjął 14 VI 1970 r. w Proszowicach. Studia specjalistyczne z zakresu biblistyki odbył na Wydziale Teologicznym KUL w Lublinie, w Rzymie i Jerozolimie, gdzie uzyskał doktorat z tej dyscypliny. Był wykładowcą nauk biblijnych i homiletyki w Seminarium Duchownym oraz wicerektorem. Redagował Współczesną Ambonę. W dniu 20 XII 1986 r. papież Jan Paweł II mianował go biskupem tytularnym diecezji Segisama i pomocniczym w diecezji kieleckiej. Był szczególnie zaangażowany w prace III Synodu diecezji kieleckiej. W dniu 25 III 1992 r. papież Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym w diecezji sosnowieckiej.

Biskup prof. dr hab. Tadeusz Pieronek

Ur. 24 X 1934 r. w Radziechowicach. Po ukończeniu studiów filozoficzno–teologicznych i na Wydziale Teologicznym UJ przyjął świecenie kapłańskie 16 X 1957 r. Następnie odbył studia specjalistyczne z zakresu prawa kanonicznego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i w Rzymie. Pracował jako wikariusz w parafii Bielsko–Biała, notariusz w Kurii Metropolitalnej oraz obrońca węzła małżeńskiego w Sądzie Metropolitalnym. Uzyskał doktorat i habilitacje z zakresu prawa kanonicznego. Wykładał prawo kanoniczne na Papieskim Wydziale Teologicznym i Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Był prodziekanem Wydziału Teologicznego. Papież Jan Paweł II mianował go biskupem tytularnym diecezji Cufruta i pomocniczym w diecezji sosnowieckiej. Był wikariuszem generalnym. Od 1 V 1992 r. stale mieszkał w Warszawie pełniąc obowiązki zastępcy, a od 29 V 1993 r. sekretarza generalnego Konferencji Episkopatu Polski.

Diecezja radomska

Powstała na mocy bulli papieża Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus z dnia 25 III 1992 r. i jednocześnie została włączona do metropolii częstochowskiej. Tereny należące do nowej diecezji przed jej powstaniem należały do diecezji sandomiersko–radomskiej (wcześniej diecezja sandomierska) w metropolii warszawskiej. Diecezję stanowiły dekanaty: Drzewica, Iłżą, Jedlińsk, Końskie, Kozienice, Lipsko, Opoczno, Pionki, Przedbórz, Przytyk, Radom–Południe, Radom–Północ, Radom–Wschód. Radom–Zachód, Radoszyce, Sienno, Skarżysko Kamienna, Skrzynno, Starachowice–Południe, Starachowice-Północ, Szydłowiec, Zwoleń, Żarnów. Patronem nowej diecezji został św. Kazimierz Królewicz. Katedrą został kościół pod wezwaniem Opieki NMP w Radomiu. Była podzielona na 276 parafii. Liczyła ponad jeden milion mieszkańców.

Biskupami diecezjalnymi w diecezji radomskiej byli:

Biskup diecezjalny dr Edward Henryk Materski

Ur. 6 I 1923 r. w Wilnie w rodzinie inteligenckiej, która w 1932 r. zamieszkała w Warszawie. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości wstąpił w 1940 r. do Seminarium Duchownego w Kielcach. Święcenia kapłańskie przyjął w 1947 r. Po kilku latach pracy parafialnej jako wikariusz podjął dalsze studia w Uniwersytecie Warszawski oraz AT K, gdzie uzyskał stopień naukowy doktora. Był wykładowcą katechetyki w Seminarium Duchownym w Kielcach oraz katechetyki formalnej na Wydziale Teologicznym KUL. W dniu 29 X 1968 został biskupem tytularnym Aquae Sirensi i pomocniczym w diecezji kieleckiej. W 1977 r. był delegatem Episkopatu Polski na V Sesje Synodu Biskupów w Rzymie. W dniu 28 III 1981 r. został mianowany przez pap. Jana Pawła II biskupem diecezji sandomierskiej (3 X 1981 r. sandomiersko – radomskiej). Na mocy buli papieża Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus z dnia 25 III 1992 r. został mianowany pierwszym biskupem radomskim. Odrestaurował katedrę radomską, wybudował nowy gmach seminarium w Radomiu, Utworzył Instytut Teologiczny, w Skarżysku Kamiennej, Końskich i Opocznie erygował kapituły kolegiackie, przeprowadził Diecezjalny Kongres Trzeźwości. W Konferencji Episkopatu Polski był przewodniczącym ds. Wychowania Katolickiego.

W dniu 28 VI 1999 r. zakończył działalność jako biskup radomski przechodząc jednocześnie na emeryturę.. Zmarł 24 III 2012 r. w Radomiu.

Biskup diecezjalny dr Jan Chrapek CSMA

Ur. 18 VII 1948 r. w Józefinie w parafii Iwaniska w diecezji sandomierskiej. Od 1962 r. uczył się w Niższym Seminarium Duchownym Księży michaelitów w Miejscu Piastowym, rozpoczynając jednocześnie nowicjat w tym Zgromadzeniu. Śluby wieczyste złożył 26 VIII 1969 r. Studia filozoficzno–teologiczne odbył w Instytucie Księży Misjonarzy w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął w Miejscu Piastowym 3 V 1975 r. Podjął studia specjalistyczne na Wydziale Teologicznym LUL z zakresu teologii pastoralnej, uwieńczone doktoratem w 1979 r. W celach naukowych i duszpasterskich wyjeżdżał do Francji i Belgii oraz Włoch. Był redaktorem naczelnym miesięcznika Powściągliwość i Praca. Pracował na Uniwersytecie Papieskim Gregorianum w Rzymie i na ATK. W 1986 r. został przełożonym generalnym swego zgromadzenia. W dniu 25 III 1992 r. papież Jan Paweł II mianował go biskupem tytularnym w Cataquas i pomocniczym w diecezji drohiczyńskiej. W dniu 20 VI 1994 r. został biskupem pomocniczym w diecezji toruńskiej. Biskupem diecezji radomskiej został 28 VI 1999 r. Był konsulatorem Papieskiej Komisji ds. Środków Społecznego Przekazu, następnie przewodniczącym tejże Komisji w Konferencji Episkopatu Polski. Zginął śmiercią tragiczną w wypadku samochodowym w dniu 18 X 2001 r.

Biskup diecezjalny dr Zygmunt Zimowski

Ur. 7 IV 1949 r. w Kupieninie w parafii Mędrzechów w diecezji tarnowskiej. Studia filozoficzno–teologiczne odbył w Seminarium Duchownym w Tarnowie. Świecenia kapłańskie przyjął 27 V 1973 r. w Tarnowie. W 1875 r. został skierowany na studia specjalistyczne z zakresu dogmatyki na Wydziale Teologicznym KUL, które kontynuował w Innsbrucku w Austrii. Doktorat uzyskał w 1982 r. Od 1 II 1983 r. rozpoczął pracę w watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary. Współpracował w przygotowaniu Katechizmu Kościoła Katolickiego. Papież Jan Paweł II mianował go biskupem radomskim 28 III 2002 r. Był członkiem Rady ds. Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski oraz przewodniczącym Komisji Nauki Wiary. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Mariologicznego. W dniu 18 IV 2009 r. papież Benedykt XVI minował go przewodniczącym Papieskiej Rady ds. Służby Zdrowia i Duszpasterstwa Chorych. Jednocześnie zakończył działalność jako biskup diecezji radomskiej. Zmarł 12 VII 2016 r. w szpitalu w Dąbrowie Tarnowskiej.

Biskup diecezjalny dr Henryk Tomasik

Ur. 4 I 1946 r. w Łukowie. Do szkoły podstawowej i średniej uczęszczał w rodzinnym mieście. W 1963 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Siedlcach. Świecenia kapłańskie przyjął w 1969 r. w Siedlcach. Jako wikariusz pracował w parafii Radoryż Kościelny, w której poznał jak wielkie znaczenie posiada w parafii katecheza dzieci i młodzieży. Na studia specjalistyczne z zakresu etyki został skierowany na Wydział Filozoficzny KUL. Był duszpasterzem akademickim. Doktorat uzyskał w 1084 r. Był współzałożycielem Klubu Inteligencji Katolickiej w Siedlcach. Papież Jan Paweł II w dniu 21 XI 1992 r. mianował go biskupem tytularnym diecezji Pornos i pomocniczym w diecezji siedleckiej. Był prepozytem kapituły katedralnej w Siedlcach. Był zaangażowany w procesie beatyfikacyjnym Męczenników Pratulińskich. Papież Benedykt XVI w dniu 16 X 2009 r. mianował go biskupem diecezjalnym w Radomiu. Wznowił prace II Synodu Diecezjalnego. W styczniu 2014 r. został włączony do Konfraterni Ojców Paulinów na Jasnej Górze.

Biskupami pomocniczymi w diecezji radomskiej byli:

Biskup dr Adam Maciej Odzimek

Ur. 7 X 1944 r. w Radomiu. W 1962 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Sandomierzu. Święcenia kapłańskie przyjął w 1969 r. Po kilku latach pracy parafialnej podjął studia specjalistyczne na Wydziale Teologicznym KUL w zakresie nauk biblijnych. Doktorat uzyskał 8 VI 1978 r. W czerwcu 1983 r. uzyskał licencjat z nauk biblijnych w Instytucie Biblijnym w Rzymie. Prowadził wykłady z biblistyki w Seminarium Duchownym w Sandomierzu. W 25 IV 1985 r. papież Jan Paweł II mianował go biskupem tytularnym diecezji Tadamata i pomocniczym w diecezji sandomiersko–radomskiej, a 25 III 1992 r. biskupem pomocniczym diecezji radomskiej. Prowadził wykłady z zakresu nauk biblijnych w Seminarium Duchownym w Radomiu i w Radomskim Instytucie Teologicznym. W Konferencji Episkopatu Polski był przewodniczącym Komisji ds. Trzeźwości oraz członkiem ds. Duszpasterstwa Turystycznego, Komisji Charytatywnej i Podkomisji Biblijnej.

Biskup dr Stefan Siczek

Ur. 20 IX 1937 r. w Siczkach k. Radomia w rodzinie rolniczej. Studia filozoficzno–teologiczne odbył w Seminarium Duchownym w Sandomierzu w l. 1955–1961. Święcenia kapłańskie przyjął 27 V 1961 r. W l. 1963–1967 studiował prawo kanoniczne na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL. Doktorat uzyskał 1970 r. Wykładał teologię życia wewnętrznego w Seminarium Duchownym, będąc jednocześnie ojcem duchownym kleryków. Wykładał także prawo kanoniczne w Seminarium. W dniu 26 VII 1986 r. został kapelanem w Zgromadzeniu Sióstr Służek NMP Niepokalanej w Mariówce. Papież Jan Paweł II w dniu 25 III 1992 r. mianował go biskupem tytularnym diecezji Dagnum i pomocniczym w diecezji radomskiej. Zmarł 31 VII 2012 r. w Seminarium Duchownym w Radomiu.

Biskup Piotr Wojciech Turzyński

Ur. 28 IX 1964 r. w Radomiu. Egzamin maturalny złożył w 1982 r. w Radomiu. Wstąpił do Seminarium Duchownego w Sandomierzu. Święcenia kapłańskie przyjął 28 V 1988 r. W 1989 r. rozpoczął studia patrystyczne w Instytucie Patrystycznym Augustianom w Rzymie. Doktorat z zakresu patrystyki uzyskał w 1995 r. w Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Po powrocie do kraju został ojcem duchownym w Seminarium Duchownym w Radomiu i wykładowcą patrologii. Brał czynny udział w duszpasterstwie oazowym młodzieży. Był wicerektorem w Seminarium. W czerwcu 2014 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego z zakresu patrystyki na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W następnym roku został mianowany biskupem pomocniczym w diecezji radomskiej, a święcenia biskupie przyjął 28 II 2015 r. w Radomiu.

Po wprowadzeniu nowego podziału Kościoła w Polsce na mocy bulli papieża Jana Pawła II bullą Tutus Tuus Poloniae populus z dnia 25 III 1992 wszystkie metropolie i diecezje udoskonalały swoją działalność duszpasterską i administracyjną. Przejęte z dawnych archidiecezji i diecezji instytucje były modernizowane, a ich działalność stale zmierzała do podniesienia poziomu życia religijnego duchowieństwa i wiernych.

Bibliografia

1. Archidiecezja częstochowska. Katalog 1993, red. J. Mielczarek i M. Mikołajczyk, Częstochowa 1994.
2. Archidiecezja częstochowska. Katalog 2023, red. P. Wolnicki, Częstochowa 2012.
3. Borutka T., Powołanie o życia diecezji sosnowieckiej i jej początki, „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 1993, t. 1.
4. Ingres nowego metropolity częstochowskiego arcybiskupa dr Wacława Depo 2 II 2012 r.,
5. Jabłoński S. Z., Jasna Góra, ośrodek kultu maryjnego (1864 – 1914), Lublin 1984.
6. Jan Paweł II, Totus tubus Poloniae populus, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” 1992, t. 66.
7. Joannes Paulus II, Bulla Totus Tuus Poloniae populus, tłum. R. M. Zawadzki, „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 1993 t. 1.
8. Kubina T., Pierwszy list pasterski, „Wiadomości Diecezjalne” 1926, r.1.
9. Kumor B., Granice metropolii diecezji polskich (966 – 1939). „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1969, t. 19, 1970, t. 21.
10. Mielczarek J., Diecezja (1925 r.) – archidiecezja (1992 r.) częstochowska. Rys historyczno–statystyczny, „Wiadomości Archidiecezji ´Czśztochowskiej” 1993, r. 67.
11. Mojemu Kościołowi wszystko. Księga jubileuszowa ku czci arcybiskupa Stanisława Nowaka, metropolity częstochowskiego, red. S. Jasionka, Częstochowa 2009.
12. Pieronek T., Nowa organizacja diecezji i prowincji kościelnych w Polsce. Niektóre zagadnienia teologiczno–prawne, „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 1993, t. 1.
13. Prokop K. R., Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczypospolitej, Kraków 1998.
14. Sitarz M., Metropolia, [w]: Encyklopedia Katolicka, Lubin 2008, t. 12.
15. Stanko P., Bulla Vixdum Poloniae unitas z 28 października 1925 r. Geneza, znaczenie, dzieje, edycja, Katowice 2015.
16. Rocznik diecezji radomskiej, red. M. Fituch, P. Stefański, A, Warso, Radom 2007.
17. Wider D., Św. Rafał Kalinowski i św. Albert Chmielowski, patronowie diecezji sosnowieckiej. „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 1993, t. 1.
18. Widera W., Życie i działalność biskupa Miłosława Jana Kołodziejczyka, Częstochowa 2013.
19. W. Wlaźlak W., Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie działalności biskupa Zdzisława Golińskiego ( 1951 – 1963), Kraków 2000.
20. Związek J., Biskupi pomocniczy w diecezji częstochowskiej, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 1974, t. 2.
21. Związek J., Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie II Rzeczypospolitej, Częstochowa 1990.
22. Związek J., Dziejów przynależności kościelnej terytorium diecezji sosnowieckiej. „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 1993, t. 1.
23. Związek J., Kościół częstochowski – od parafii do metropolii, [w]: Region częstochowski, red. K. Głębocki, Częstochowa 2006.