Naczelna Rada Ludowa: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
|||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
::::::::::::::::::::::::: ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO | ::::::::::::::::::::::::: ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO | ||
:::::::::::::::::::::::::[[ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Tom 2 (2015)|TOM: 2 (2015)]] | :::::::::::::::::::::::::[[ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Tom 2 (2015)|TOM: 2 (2015)]] | ||
Organ władzy polskiej utworzony 30 VII 1921 roku, który powstał na terenie [[Plebiscyt|plebiscytowym]] po zakończeniu [[Powstania śląskie|III powstania śląskiego]]. [[Polski Komisariat Plebiscytowy|Polski Komisariat Plebiscytowy]] oraz [[Naczelna Władza na Górnym Śląsku]] znajdowały się wówczas już w okresie likwidacji. Naczelna Rada Ludowa na Górnym Śląsku (NRL) reprezentowała Polaków z byłego [[Śląsk Pruski|pruskiego Górnego Śląska]] wobec: władz niemieckich, [[Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku|Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej]] oraz rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Siedziba NRL znajdowała się początkowo w hotelu „Lomnitz” w [[Bytom|Bytomiu]], a po ogłoszeniu decyzji w sprawie podziału [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]] (październik 1921) przeniesiono ją do [[Katowice|Katowic]] (hotel „Deutsches Haus”). | |||
==Skład personalny== | |||
Kierownictwo NRL objął 4-osobowy Wydział Wykonawczy w składzie: przewodniczący [[Józef Rymer]], jego zastępcy [[Wilhelm Bobek]] i [[Karl Ogorek]] oraz sekretarz [[Józef Grzegorzek]]. Pierwotny skład NRL tworzyło 12 osób, będących reprezentantami różnych partii politycznych: [[Narodowa Partia Robotnicza]] (NPR) – Józef Rymer, [[Alfons Górnik]], [[Michał Grajek]], [[Teodor Kubina]], [[Ignacy Sikora]]; [[Polska Partia Socjalistyczna]] (PPS) – [[Emil Caspari]], Wilhelm Bobek, [[Józef Wiechuła]]; [[Narodowo Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy|Chrześcijańskie Zjednoczenie Ludowe]] (ChZL) – [[Jan Kowalczyk]], Józef Grzegorzek; [[Związek Górnoślązaków|Oberschlesische Volkspartei]] (OV) – Karl Ogorek (zastąpiony w XII 1921 przez [[Johan Piprk|Johanna Piprka]]) i Werner (zastąpiony wkrótce przez [[August Potempa|Augusta Potempę]]). Przygotowano również jedno miejsce dla przedstawiciela [[Polskiego Stronnictwa Ludowego]] (PSL), na wniosek partii wyrażono jednak zgodę na 2 mandaty ([[Franciszek Lerch]], który w X 1921 oddał swoje miejsce [[Andrzej Zając|Andrzejowi Zającowi]] oraz [[Feliks Kupilas]], na rzecz którego ustąpił A. Potempa). Do NRL dołączył także bezpartyjny [[Konstanty Wolny]]. | |||
==Struktura organizacyjna== | |||
Omawiając funkcjonowanie NRL Jan Przewłocki zwraca uwagę na dwa główne etapy jej działalności: | |||
„W pierwszej fazie istotne znaczenie miało mobilizowanie ludności polskiej do manifestowania swych uczuć narodowych, a także aktywny udział w obradach genewskich poprzez swoich delegatów bądź też poprzez przesyłanie tam odpowiednich not i protestów ludności. W drugiej fazie na czoło zagadnień w działalności NRL wybiła się kwestia przygotowania administracji na polskiej części Górnego Śląska i prace związane z przejęciem tego terenu. Istotne znaczenie miał również udział przedstawicieli i delegatów tej instytucji w polsko – niemieckich negocjacjach w Genewie i na Górnym Śląsku. Przez cały okres działalności NRL zawsze aktualnym problemem było zagadnienie utrzymania spokoju i bezpieczeństwa ludności.”<ref>J. Przewłocki, Zarys działalności Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku (lipiec 1921-czerwiec 1922), „Zaranie Śląskie” 1969, z. 2, s. 177-178.</ref> | |||
Wersja z 10:32, 8 mar 2016
[[Kategoria:]] Autor: dr Anna Musialik
- ENCYKLOPEDIA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
- TOM: 2 (2015)
Organ władzy polskiej utworzony 30 VII 1921 roku, który powstał na terenie plebiscytowym po zakończeniu III powstania śląskiego. Polski Komisariat Plebiscytowy oraz Naczelna Władza na Górnym Śląsku znajdowały się wówczas już w okresie likwidacji. Naczelna Rada Ludowa na Górnym Śląsku (NRL) reprezentowała Polaków z byłego pruskiego Górnego Śląska wobec: władz niemieckich, Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej oraz rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Siedziba NRL znajdowała się początkowo w hotelu „Lomnitz” w Bytomiu, a po ogłoszeniu decyzji w sprawie podziału Górnego Śląska (październik 1921) przeniesiono ją do Katowic (hotel „Deutsches Haus”).
Skład personalny
Kierownictwo NRL objął 4-osobowy Wydział Wykonawczy w składzie: przewodniczący Józef Rymer, jego zastępcy Wilhelm Bobek i Karl Ogorek oraz sekretarz Józef Grzegorzek. Pierwotny skład NRL tworzyło 12 osób, będących reprezentantami różnych partii politycznych: Narodowa Partia Robotnicza (NPR) – Józef Rymer, Alfons Górnik, Michał Grajek, Teodor Kubina, Ignacy Sikora; Polska Partia Socjalistyczna (PPS) – Emil Caspari, Wilhelm Bobek, Józef Wiechuła; Chrześcijańskie Zjednoczenie Ludowe (ChZL) – Jan Kowalczyk, Józef Grzegorzek; Oberschlesische Volkspartei (OV) – Karl Ogorek (zastąpiony w XII 1921 przez Johanna Piprka) i Werner (zastąpiony wkrótce przez Augusta Potempę). Przygotowano również jedno miejsce dla przedstawiciela Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL), na wniosek partii wyrażono jednak zgodę na 2 mandaty (Franciszek Lerch, który w X 1921 oddał swoje miejsce Andrzejowi Zającowi oraz Feliks Kupilas, na rzecz którego ustąpił A. Potempa). Do NRL dołączył także bezpartyjny Konstanty Wolny.
Struktura organizacyjna
Omawiając funkcjonowanie NRL Jan Przewłocki zwraca uwagę na dwa główne etapy jej działalności:
„W pierwszej fazie istotne znaczenie miało mobilizowanie ludności polskiej do manifestowania swych uczuć narodowych, a także aktywny udział w obradach genewskich poprzez swoich delegatów bądź też poprzez przesyłanie tam odpowiednich not i protestów ludności. W drugiej fazie na czoło zagadnień w działalności NRL wybiła się kwestia przygotowania administracji na polskiej części Górnego Śląska i prace związane z przejęciem tego terenu. Istotne znaczenie miał również udział przedstawicieli i delegatów tej instytucji w polsko – niemieckich negocjacjach w Genewie i na Górnym Śląsku. Przez cały okres działalności NRL zawsze aktualnym problemem było zagadnienie utrzymania spokoju i bezpieczeństwa ludności.”[1]
Bibliografia
- Bobek W., Działalność Naczelnej Rady Ludowej na G. Śl. w okresie poprzedzającym bezpośrednio przejęcie Górnego Śląska przez Polskę 1921-1922 r., w: Księga Pamiątkowa X-lecia Związku Urzędników Państwowych, Samorządowych i Komunalnych na Wojew. Śląskie Z.Z. W Katowicach, Katowice 1934, s. 48-78.
- Borth W., Naczelna Rada Ludowa na Górnym Śląsku: wspomnienia, Opole 1980.
- Brożek K., Polska służba medyczna w powstaniach śląskich i plebiscycie 1918-1922, Opole 1973.
- Długajczyk E., Górny Śląsk po powstaniach i plebiscycie, Katowice 1977.
- Długajczyk E., Naczelna Rada Ludowa na Górnym Śląsku, w: Wywiad polski na Górnym Śląsku 1919-1922, Katowice 2001, s. 289-293.
- Długajczyk E., Z problemów organizacyjnych Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku 1921-1922, „Zaranie Śląskie” 1971 z. 1, s. 135-150.
- Dobrzycki B., Rys historyczny przejęcia polskich kolei na Górnym Śląsku, Warszawa [i in.] 1923.
- Encyklopedia powstań śląskich, red. F. Hawranek, Opole 1982 (hasło: Naczelna Rada Ludowa na Górnym Śląsku).
- Inwentarz akt Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku [1919] 1921-1922, oprac. E. Długajczyk, Warszawa 1970.
- Protokoły posiedzeń Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku: teksty źródłowe (1921-1922), do druku przygot. E. Długajczyk, Opole 1977.
- Przewłocki J., Zarys działalności Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku (lipiec 1921 – czerwiec 1922), „Zaranie Śląskie” 1969, z. 2, s. 169-190.
- Wanatowicz M. W., Historia społeczno-polityczna Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego w latach 1918-1945, Katowice 1994.
- Wodzisławski J., Przyczynek do historji polskiej poczty na Górnym Śląsku 1922-1932, [b.m., po 1932].
Przypisy
- ↑ J. Przewłocki, Zarys działalności Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku (lipiec 1921-czerwiec 1922), „Zaranie Śląskie” 1969, z. 2, s. 177-178.
