|
|
| (Nie pokazano 95 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| [[Kategoria:Historia]]
| |
|
| |
|
| Województwo śląskie jest regionem Polski położonym w południowej części kraju, między 49°15’ a 51°06’ szerokości geograficznej północnej oraz między 18°05’ a 19°55’ długości geograficznej wschodniej. Powstało w wyniku nowego podziału administracyjnego kraju wprowadzonego z dniem 1 stycznia 1999 roku<ref>W okresie późniejszym dokonano jedynie nieznacznych korekt. Spośród nich najważniejsze było przyłączenie miasta Sławków leżącego wcześniej w powiecie olkuskim, w województwie małopolskim oraz przeprowadzenie korekty granic niektórych gmin</ref> . Reforma administracyjna przywróciła przedwojenną nazwę "województwo śląskie", ale nie uwzględniła historycznych granic regionu śląskiego (górnośląskiego). Województwo śląskie obejmuje swym zasięgiem dawne województwa – katowickie, częstochowskie i bielskie. Jego kształt nawiązuje do kształtu województwa katowickiego sprzed 1975 roku.
| |
|
| |
| ==Położenie geograficzne==
| |
|
| |
| Herb województwa przedstawia złotego orła Piastów górnośląskich bez korony, zwróconego w prawo, na niebieskim tle, flaga trzy pasy poziome: pas błękitny w 2/5 szerokości płata od góry, pas żółty 1/5 szerokości płata w środku - i pas błękitny 2/5 szerokości płata od dołu<ref>[http://www.slaskie.pl/strona_n.php?jezyk=pl&grupa=24&id_menu=189&id=2677 Uchwała sejmiku nr I/36/5/2001 z dnia 11 czerwca 2001 roku w sprawie: ustanowienia herbu Województwa Śląskiego]</ref>.
| |
|
| |
| Władzę administracyjną sprawują władze samorządowe oraz organy administracji rządowej. Władzę samorządową sprawuje sejmik wojewódzki wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres 4 lat i jako organ wykonawczy urząd marszałkowski, na którego czele stoi marszałek wybierany przez sejmik wojewódzki<ref>Zobacz hasła: „sejmik województwa śląskiego” i „marszałek województwa śląskiego”</ref>. Władze centralne reprezentowane są przez urząd wojewódzki, na którego czele stoi wojewoda, powoływany przez premiera i sprawujący nadzór nad legalnością działania samorządu wojewódzkiego. Siedzibą władz samorządowych, jak i rządowych województwa są Katowice.
| |
|
| |
| Śląskie graniczy z czterema województwami: od zachodu z opolskim (240 km), od północy z łódzkim (144 km), od południowego wschodu ze świętokrzyskim (117 km), a od wschodu z małopolskim (241 km). Południową granicę województwa stanowi granica państwowa ze Słowacją (87 km), a południowo-zachodnią granica z Republiką Czeską (150 km). Większość granic ma charakter sztuczny, z wyjątkiem obszarów górskich, gdzie biegną one graniami, a także odcinków poprowadzonych korytem rzek. W promieniu 600 km od Katowic znajduje się aż sześć europejskich stolic: Berlin, Bratysława, Budapeszt, Praga, Warszawa i Wiedeń.
| |
|
| |
| Województwo śląskie ma urozmaicone ukształtowanie terenu, obejmuje swym obszarem góry, kotliny, wyżyny i niziny<ref>W podziale fizycznogeograficznym Jerzego Kondrackiego obszar ten zaliczany jest do trzech wielkich prowincji (31. Niż Środkowoeuropejski, 34. Wyżyny Polskie i 51. Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem), pięciu podprowincji (318. Niziny Środkowopolskie, 431. Wyżyna Śląsko-Krakowska, 342. Wyżyna Małopolska, 512. Północne Podkarpaciei 513. Zewnętrzne Karpaty Zachodnie) oraz dziesięciu makroregionów. Zobacz więcej: J. Kondracki, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2002, s. 32-43.</ref>. Większa część województwa leży na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej, która składa się z Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej, Wyżyny Śląskiej i części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (Wyżyny Częstochowskiej). Północno-wschodni wąski pas regionu należy do Wyżyny Przedborskiej, wchodzącej w skład Wyżyny Małopolskiej. Ziemie na zachodzie należą do Niziny Śląskiej, a ściślej do Równiny Opolskiej, Kotliny Raciborskiej i Płaskowyżu Głubczyckiego, który jest najbardziej na zachód wysuniętą częścią województwa śląskiego. Południowa część województwa znajduje się na obszarze Karpat Zachodnich, a dokładnie Pogórza Zachodniobeskidzkiego i Beskidu Zachodniego oraz Podkarpacia Północnego - Kotliny Oświęcimskiej i niewielkiej części Kotliny Ostrawskiej<ref>R. Dulias, A. Hibszer, Województwo Śląskie. Przyroda. Gospodarka. Dziedzictwo kulturowe, Wydawnictwo Kubajak, Krzeszowice 2004, s. 80-98.</ref>.
| |
|
| |
| Najwyższej położony punkt wysokościowy województwa (1534 m n.p.m.) znajduje się na zboczach Pilska w Beskidzie Żywieckim, a najniższej w Kotlinie Raciborskiej poniżej ujścia rzeki Rudy do Odry (173 m n.p.m.)<ref>[http://geosilesia.us.edu.pl/239,geosilesia__polozenie_geograficzne.html Dane Wojewódzkiego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach GeoSilesia: Edukacyjno - informacyjny serwis internetowy o dziedzictwie geologicznym województwa śląskiego]</ref>.
| |
|
| |
| Cechą charakterystyczną województwa jest fakt, że na jego obszarze mają swoje źródła dwie z trzech największych rzek Polski: Wisła (na zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim) oraz Warta (na Wyżynie Częstochowskiej w Kromołowie). Oprócz nich przez województwo przepływa druga największa polska rzeka – Odra. Ważną rolę przyrodniczą, jak i gospodarczą odgrywają jeszcze takie rzeki jak: Liswarta, Kłodnica, Mała Panew, Olza, Pilica, Przemasza (Biała i Czarna), Ruda oraz Soła.
| |
|
| |
| Największym zbiornikiem wodnym województwa jest Zbiornik Goczałkowicki położony na terenie gminy Goczałkowice-Zdrój, często nazywany przez turystów „Śląskim Morzem”. Zajmuje powierzchnię 3200 ha, a jego maksymalna pojemność wynosi 168 mln m³. Jest to zbiornik retencyjny zaopatrujący w wodę pitną większą część Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Do ważniejszych zbiorników regionu należą dwa jeziora na Sole: Żywieckie (10 km2) i Międzybrodzkie (3,7 km2) oraz zbiornik Poraj na Warcie (5,5 km2).
| |
|
| |
| Lasy stanowią 31,8% ogólnej powierzchni województwa śląskiego (średnia krajowa to 29,2%)<ref>[http://www.lasy.gov.pl/dokumenty/raporty/raport-o-stanie-lasow-w-Polsce-2010. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Raport o stanie lasów w Polsce 2010, Warszawa 2011]</ref>. Ich rozmieszczenie na obszarze województwa jest nierównomierne. Do większych, zwartych kompleksów leśnych należą: lasy beskidzkie, pszczyńsko-kobiórskie, rudzkie, lublinieckie oraz lasy w górnych biegach Liswarty, Warty i Pilicy<ref>R. Dulias, A. Hibszer, op. cit., s. 43-47.</ref>.Pod względem siedliskowym przeważają bory mieszane o różnym stopniu uwilgotnienia gleby. Największą powierzchnię spośród lasotwórczych gatunków drzew zajmują sosna, świerk, dąb, buk i brzoza. Na terenie województwa znajduje się m.in. rezerwat „Żubrowisko” (Nadleśnictwo Kobiór)<ref>[http://www.lasy.com.pl/web/kobior/ochronaprzyrody Oficjalna strona Nadleśnictwa Kobiór]</ref>, będący jedynym z ważniejszych miejsc hodowli żubrów w kraju oraz ośrodek wolierowej hodowli głuszców (Nadleśnictwo Wisła), prowadzący restytucję głuszca w Beskidach Zachodnich<ref>[http://www.lasy.com.pl/web/wisla/gluszec. Oficjalna strona Nadleśnictwa Wisła]</ref>.W większych kompleksach leśnych województwa występują przedstawiciele tzw. grubej zwierzyny – jelenie, daniele, sarny i dziki. W granicach województwa usytuowany jest również Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, którego celem jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnienie wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych znajdujących się na terenie parków i obszarów chronionego krajobrazu stanowiących ich otulinę<ref>[http://www.zpk.com.pl Oficjalna strona Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego]</ref>.
| |
|
| |
| ==Podział administracyjny==
| |
|
| |
| Strukturę administracyjną województwa tworzy 167 gmin (49 miejskich, 22 - miejsko-wiejskich i 96 wiejskich) zgrupowanych w 36 powiatach. Spośród 49 gmin miejskich, 29 to jednostki znajdujące się w obrębie powiatów, pozostałe 20 to miasta na prawach powiatów. Najwięcej gmin miejskich znajduje się w centralnej i południowo-zachodniej części województwa (obszar konurbacji katowickiej i aglomeracji rybnickiej), podczas gdy gminy miejsko-wiejskie i wiejskie dominują w północnej, zachodniej i południowej (region częstochowsko-zawierciański oraz bielsko-cieszyński)<ref>Województwo śląskie. Zarys geograficzno-ekonomiczny, red. Tkocz M. i in., Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec 2008, s. 14-15.</ref>.
| |
